Słyszałeś na pewno o bardzo popularnych w Polsce spółkach cywilnych. Dlaczego tak wiele osób prowadzi działalność gospodarczą właśnie w tej formie? Jakie ryzyko niesie za sobą taka spółka? Czy w najbliższym czasie możemy spodziewać się zmian w ich funkcjonowaniu? Czy przekształcenie tej spółki ma sens? Koniecznie sprawdź, czy jest to forma odpowiednia właśnie dla Ciebie!

Spółka cywilna – na czym polega? 

Spółka cywilna nie jest spółką handlową i w związku z tym nie jest też odrębnym od wspólników bytem prawnym. Jest to tylko umowa między wspólnikami spółki. W bardzo uproszczony sposób reguluje ona jedynie relacje między nimi. Opierają się one na wspólnym prowadzeniu przez wspólników działalności gospodarczej zgodnie z postanowieniami zawartej umowy spółki.  

Z tego względu nie może posiadać ona własnego majątku. Nabywane za pomocą spółki prawa i zaciągane zobowiązania wchodzą do wspólnego majątku wspólników, stanowiącego ich współwłasność. Co więcej, w wyniku braku odrębnego majątku i bytu prawnego sama spółka cywilna nie może być stroną umów. W związku z tym nie istnieje możliwość zaciągania na spółkę kredytów itp.  

Wszystkie te czynności podejmują wspólnicy. To oni w pełni odpowiadają swoim majątkiem za wszystkie zobowiązania spółki.  

Wspólnikami spółki cywilnej mogą być zarówno osoby fizyczne (prowadzące działalność w formie JDG), jak i inne jednostki organizacyjne. Warto jednak zaznaczyć, że to wspólnicy, a nie spółka są przedsiębiorcami. Spółka ta posiada jednak odrębny NIP, REGON i jest „VAT-owcem”. Jej skład osobowy co do zasady nie ulega zmianie. Wspólnik nie może zatem sprzedać swojego udziału, a wystąpienie wspólników ze spółki jest bardzo utrudnione. 

Opodatkowanie spółki cywilnej 

Spółka cywilna jest transparentna podatkowo. Oznacza to, że ona sama nie płaci podatku PIT lub CIT, lecz czynią to jej wspólnicy. Podatek odprowadzają od dochodu przypadającego proporcjonalnie do ich udziału w spółce. 

Wspólnicy (osoby prawne) zyski osiągane za pośrednictwem spółki cywilnej opodatkowują na zasadach ogólnych. Przewidziane stawki to 9% (mały podatnik) lub 19% (duży podatnik). 

Natomiast, wspólnicy (osoby fizyczne) mogą wybrać w tym przypadku formy opodatkowania dochodów uzyskanych od spółki poprzez: 

• Skalę podatkową - stawka podatku wynosi 12% (do 120 tys. zł z kwotą wolną 30 tys. zł) lub 32% od nadwyżki ponad 120 tys. zł dla dochodów osiąganych przez wspólnika opodatkowanego w tej formie (dochód z innych spółek, powołania do zarządu, umowy o pracę);
• Podatek liniowy stanowiący 19% dochodu;
• Ryczałt płacony od przychodu, którego stawka zależy od rodzaju wykonywanej działalności (do najczęstszych należy 8,5% i 15%). Opodatkowanie w formie ryczałtu może zostać wybrane wyłącznie, gdy wszyscy wspólnicy danej spółki cywilnej wybiorą tę formę opodatkowania. 

Co więcej, wspólnik spółki cywilnej jest traktowany na gruncie ubezpieczeń jak przedsiębiorca. Sprawia to, że każdy ze wspólników będzie zobowiązany do odprowadzania składek społecznych oraz składki zdrowotnej. Ich wysokość zależy od wybranej formy opodatkowania. Ponadto wspólnicy spółki cywilnej mogą być zobligowani do zapłaty daniny solidarnościowej. 

Założenie spółki cywilnej 

Założenie spółki cywilnej jest bardzo proste. Polega jedynie na zawarciu na piśmie nieskomplikowanej umowy spółki między co najmniej dwiema osobami. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wkładem do spółki jest nieruchomość – wówczas umowa powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Omawiana spółka nie wymaga rejestracji w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) a jedynie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Warto pamiętać, że wspólnicy spółki cywilnej powinni być zarejestrowani w KRS (jeśli działają oni w formie spółki prawa handlowego) lub wpisani do CEIDG (gdy działają oni w formie JDG).  

Planowane uproszczenia dotyczące spółki cywilnej w CEIDG 

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawiła się informacja o rozpoczęciu prac nad zmianą ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy. 

Proponowane rozwiązania zakładają m.in.:

• Pełną elektronizację (w tym połączenie danych związanych z założoną spółką cywilną zarejestrowaną w CEIDG w aplikacji mObywatel. Planowane jest również umożliwienie za jej pomocą dokonywania zmian w spółce.);
• Zastosowanie także do spółki cywilnej tzw. zasady jednego okienka (funkcjonującej dla działających w formie spółek i JDG). Polega ona na odformalizowaniu procedury założenia spółki cywilnej. Będzie to możliwe dzięki możliwości złożenia zgłoszenia jedynie do CEIDG. Nie będzie już konieczne zgłoszenie ich do kilku różnych jednostek (Urzędu Skarbowego, Głównego Urzędu Statystycznego czy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych/Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego). 

Niestety, na proponowane zmiany będziemy zmuszeni jeszcze trochę poczekać. Planowany termin przyjęcia wspomnianego projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał 2024 r. 

Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę z o.o. 

Czytając powyższe, wielu z nas wydawać się może, że spółka cywilna jest najlepszym rozwiązaniem na prowadzenie biznesu. W licznych przypadkach może okazać się to jednak złudne.

Omawiana spółka jest z pewnością najbardziej odformalizowaną formą grupowego prowadzenia działalności gospodarczej. Wiąże się to paradoksalnie jednak z wieloma jej wadami. Dlatego w zdecydowanej większości przypadków korzystniejsze może okazać się przekształcenie spółki cywilnej w inne, również mniej sformalizowane spółki osobowe (jak np. spółka jawna czy spółka komandytowa).  

Jeszcze lepszym rozwiązaniem okazać się może przekształcenie spółki cywilnej w spółkę z o.o. Z taką operacją może wiązać się dla wspólników wiele korzyści. Są to chociażby: 

Uniknięcie odpowiedzialności za zobowiązania spółki 

Na samym początku artykułu wskazaliśmy, że to sami wspólnicy, a nie spółka cywilna odpowiadają za jej zobowiązania całym swoim majątkiem. Oznacza to, że w przypadku niepowodzenia biznesu prowadzonego za pomocą spółki cywilnej, wszyscy jej wspólnicy przejmą jej wszelkie zobowiązania. Dzieje się tak, niezależnie od tego, czy i w jakim stopniu wspólnicy zaangażowali w działanie spółki cywilnej swój prywatny majątek. Taki problem nie występuje jednak w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.  Jej wspólnicy nie odpowiadają w żadnym stopniu za jej zobowiązania niezależnie od sytuacji finansowej spółki. Jedynym ryzykiem wspólników sp. z o.o. powstałej po przekształceniu spółki cywilnej jest możliwość utraty przez wspólników spółki wniesionych do firmy wkładów.  

Osobowość prawna spółki z o.o.  

Kolejną znaczną zaletą przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z o.o. jest jej odrębny byt prawny (posiada ona osobowość prawną). Dzięki temu sama spółka (a nie jej wspólnicy jak w przypadku spółki cywilnej) może być stroną umów i zaciągać zobowiązania. Co więcej, oddzielny byt prawny spółki z o.o. pozwala również na prowadzenie jej spraw przez wyłoniony przez wspólników Zarząd. Umożliwia to, chociażby zatrudnienie do spółki wykwalifikowanych menedżerów.  Tak zatrudnieni zarządcy mogą sprawnie zarządzać interesami spółki, pozwalając jednocześnie wspólnikom na spokojne zarządzanie firmą z tzw. tylnego fotela. 

Korzyści podatkowe po przekształceniu spółki cywilnej

Prowadzenie działalności za pomocą spółki z o.o. umożliwia również osiągnięcie znacznych korzyści podatkowych. Spółka z o.o. może skorzystać m.in. ze zryczałtowanej formy opodatkowania (tzw. estoński CIT). Rozwiązanie to pozwala na rozwój prowadzonego biznesu, poprzez pozostawienie w nim zarobionych środków.  W takim przypadku, spółka nie musi płacić podatku CIT od wypracowanego zysku. 

Estoński CIT opłaca się nawet wtedy, gdy wspólnicy sp. z o.o. zdecydują się na wypłacenie sobie części lub całego zysku. 

Więcej o tym, kto może skorzystać z estońskiego CIT-u, przeczytasz w artykule Estoński CIT – dla kogo od 2024 r.? | Doradzamy.to. 

Brak konieczności zapłaty składek ZUS i daniny solidarnościowej

Następną zaletą przekształcenia spółki cywilnej jest brak konieczności opłacania składek ZUS przez wspólników sp. z o.o.  Jedynym warunkiem jest konieczność występowania w spółce więcej niż jednego wspólnika. 

Do tej pory kontrowersje wzbudzała kwestia, czy udziałowcy spółki dwuosobowej, w której jeden ze wspólników posiada niewiele udziałów, także są zwolnieni z obowiązku opłacania składek. Problem ten rozwiązał niedawno Sąd Najwyższy. Poruszyliśmy to w artykule Większościowy wspólnik sp. z o.o. bez składek ZUS i NFZ | Doradzamy.to. 

Nie można zapomnieć również o tym, że spółka z o.o. nie musi opłacać także daniny solidarnościowej, gdyż obowiązkiem jej zapłaty są co do zasady objęte jedynie osoby fizyczne. Obowiązek ten nie spoczywa także na wspólnikach spółki, którym wypłacana jest dywidenda.  

Możliwość pozyskania inwestora po przekształceniu spółki cywilnej

W miarę rozwoju działalności gospodarczej atrakcyjne może okazać się również dokapitalizowanie biznesu przez zewnętrznego inwestora. Choć jest to niezwykle utrudnione w spółce cywilnej, to w przypadku spółki z o.o. taka operacja nie przysporzy przedsiębiorcom większego problemu.

W przypadku spółki z o.o. jej wspólnicy mogą sprzedać inwestorowi część posiadanych udziałów. Mogą oni zachować zarazem pełną kontrolę nad spółką np. poprzez uprzywilejowanie w różnoraki sposób udziałów, które pozostaną w rękach wspólników. Dzięki temu inwestor pozostanie „pasywnym” wspólnikiem spółki. Dotychczasowi udziałowcy spółki z o.o. utrzymają zaś nad nią realną kontrolę. 

Ułatwienie sukcesji 

Nie mniej istotną wadą spółki cywilnej jest utrudniona możliwość przekazania biznesu (w tym związanego z nim majątku) przez osoby je prowadzące następnym pokoleniom.

Co do zasady, spółka cywilna po śmierci jednego ze wspólników ulega rozwiązaniu. Do spółki z o.o. na miejsce zmarłego wspólnika wchodzą zaś jego spadkobiercy. Sama działalność spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w takim przypadku, co do zasady przebiega dalej w niezakłócony sposób. Ponadto przekazanie przedsiębiorstwa prowadzonego przez spółkę cywilną powoduje utratę nadanych zezwoleń i koncesji. Nie następuje to jednak przy przekazaniu udziałów w spółce z o.o. która jest odrębną od wspólników osobą prawną. 

Szerzej opisane zalety spółki z o.o. możesz znaleźć na stronie spolkazoo.net w artykule Czy spółka z o.o. to żyła złota? Sprawdzamy dlaczego warto przekształcić rozwijającą się JDG | Spolkazoo. 

Skrupulatna analiza przed wyborem formy prowadzonego biznesu 

Jak wskazaliśmy powyżej, wybór formy prawnej może skutkować wieloma różnymi konsekwencjami.

Czasem mogą być to znaczne korzyści, ale w niektórych przypadkach, przy np.  pobieżnej analizie sytuacji przedsiębiorcy, zły wybór może przynieść firmie duże straty.

Wybór tego, w jakiej formie zdecydujemy się prowadzić biznes, wymaga od nas:

• Przeprowadzenia wieloaspektowych rozważań;
• Przygotowania indywidualnego planu firmy;
• Ciągłego monitorowania prawa i wciąż zmieniających się przepisów podatkowych. 

Wybierając formę prowadzenia działalności, warto skorzystać z pomocy specjalistów.  

Doświadczeni eksperci pomogą nie tylko przy wyborze formy prawnej działalności. Posłużą oni również cennymi wskazówkami, w trakcie całej procedury założenia lub przekształcenia spółki.  

Paweł Skurzyński 

Kacper Tokarz 

Konrad Sawczuk 

Aleksander Gałek