Organy mogą wydłużyć termin, w którym nastąpi przedawnienia zobowiązania podatkowego, jednak takie działanie nie zawsze będzie zgodne z prawem.
Przedawnienie zobowiązania podatkowego
Zasadniczo zobowiązanie podatkowe w zakresie podatku dochodowego, czy też podatku VAT przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Jednak organy Krajowej Administracji Skarbowej dysponują pewnymi narzędziami, które pozwalają na wydłużenie terminu przedawnienia. Ordynacja podatkowa wymienia bowiem zdarzenia, które powodują odpowiednio zawieszenie lub przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
Zawieszenie biegu terminu przedawnienia
W praktyce zawieszenie terminu przedawnienia oznacza, że w związku z zaistnieniem jednego ze zdarzeń określonego w Ordynacji podatkowej termin przedawnienia zatrzymuje się i przez okres trwania tego zdarzenia nie biegnie.
Przykładowo bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu:
- z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania.
- doręczenia zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
W powyżej wskazanych przypadkach bieg terminu przedawnienia biegnie dalej odpowiednio, od dnia następującego po dniu:
- prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe;
- wygaśnięcia decyzji o zabezpieczeniu.
Przerwanie biegu terminu przedawnienia
Przerwanie biegu terminu przedawnienia oznacza w praktyce, że na skutek zaistnienia zdarzenia określonego w Ordynacji podatkowej termin przedawnienia zaczyna biec od nowa.
Zdarzeniami powodującymi przerywanie biegu przedawnienia jest:
- ogłoszenie upadłości podatnika (wówczas termin przedawnienia biegnie na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego);
- zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony, np. zajęcie rachunku bankowego podatnika (wówczas termin przedawnienia biegnie na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny).
Wydłużanie terminów przedawnienia w praktyce fiskusa
Należy podkreślić, że niestety w praktyce organom Krajowej Administracji Skarbowej zdarza się podejmować działania jedynie w celu wydłużenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Odnosi się to w szczególności do wszczynania postępowań w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe po to, aby zawiesić bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego pomimo braku w danym momencie przesłanek uzasadniających wszczynanie postępowań w tym zakresie. Przykładowo komórki w urzędach skarbowych i celno-skarbowych zasadniczo nie chcą wszczynać postepowań o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe przed otrzymaniem od komórki merytorycznej decyzji podatkowej w danej sprawie. Jednak w przypadku zobowiązań podatkowych, które zagrożone są przedawnieniem o powyższej zasadzie się już nie pamięta i pilnuje, żeby zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze w każdej sprawie, która mogłaby ulec przedawnieniu. W konsekwencji w ostatnim kwartale każdego roku w sposób masowy wszczynane są postępowania karno-skarbowe dotyczące zobowiązań, które przedawniłyby się z końcem danego roku.
Podobnie jest w przypadku wydawania decyzji o zabezpieczeniu zobowiązania. Fiskus w toku prowadzonego postępowania może w przypadku spełnienia odpowiednich przesłanek zabezpieczyć majątek podatnika, w celu zapewnienia możliwości późniejszego wyegzekwowania uregulowania zobowiązania podatkowego. Jednak niejednokrotnie bywa, że organy korzystają z zabezpieczenia nie z powodu rzeczywistych przesłanek wskazujących na ryzyko nieuregulowania zobowiązania podatkowego przez podatnika w przyszłości a jedynie w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia.
Więcej na temat decyzji zabezpieczającej dowiesz się w artykule Zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego.
W związku z powyższym, w toku postępowań podatkowych czy też kontroli w sposób szczególny należy przyglądać się działaniom fiskusa, które mogą skutkować zawieszeniem biegu terminu przedawnienia i nie pozostawać na nie biernym. Często takie działania organów naruszają fundamentalne zasady prowadzenia postępowań, co w konsekwencji może skutkować uchyleniem w przyszłości niekorzystnej dla podatnika decyzji podatkowej. Taką możliwość potwierdza Naczelny Sąd Administracyjny w wydawanych orzeczeniach. Jedno z nich omawiamy w artykule Wydłużanie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego poprzez wszczęcie postępowania karnoskarbowego sprzeczne z prawem.
Jeżeli czeka Cię kontrola rozliczeń podatkowych lub masz inny problem w zakresie prawa podatkowego skontaktuj się ze specjalistami z Kancelarii PragmatIQ. Zapraszamy również do zapoznania się z naszym Przewodnikiem po kontroli, w którym znajdziesz więcej odpowiedzi na nurtujące Cię pytania.
Wojciech Czernik
