Żaden przepis prawny nie nakazuje płacenia podatków w najwyższej możliwej wysokości. Nie można jednak osiągać korzyści podatkowych z działań, mających na celu unikanie opodatkowania.
Od kilku lat wprowadzane są kolejne przepisy, które mają na celu uniemożliwienie unikania opodatkowania. Czy to jednak oznacza, że przekształcenie spółki z o.o. w spółkę komandytową lub skorzystanie z ulgi podatkowej jest nielegalne?
Oczywiście, że nie. Unikanie opodatkowania jest tylko skrótem stosowanym do określenia pewnych działań podatników, które ustawodawca próbuje ograniczyć. Działaniami takimi są czynności, których celem jest osiągnięcie korzyści podatkowych sprzecznych z przedmiotem ustaw podatkowych, w przypadku gdy sposób działania jest sztuczny (nie ma uzasadnienia biznesowego inne niż podatkowe).
Przykładem unikania opodatkowania może być zakup materiałów od podmiotu powiązanego wykazującego stratę podatkową po cenie 10-krotnie wyższej od ceny rynkowej. Działanie to jest legalne (zawarcie takiej umowy nie jest zakazane przez prawo), jednak sztuczne i służy unikaniu opodatkowania, zatem nielegalna będzie próba osiągnięcia korzyści podatkowej z tej transakcji. Zawyżenie ceny w takim przypadku ma wyłącznie cel podatkowy (w innym przypadku, kupujący nabyłby materiały na rynku po niższej cenie). Działanie to jest też sprzeczne z zasadami rozliczania strat podatkowych oraz istotą przepisów umożliwiających rozliczanie kosztów uzyskania przychodu.
W przypadku przekształcenia spółki z o.o. w spółkę komandytową nie mamy natomiast do czynienia z działaniem sztucznym i sprzecznym z ustawami podatkowymi. Prawo do dokonania takiej zmiany formy prawnej jednoznacznie wynika z kodeksu spółek handlowych, przekształcenie wpływa istotnie nie tylko na sposób opodatkowania, ale również na sposób wykonywania uprawnień właścicielskich przez wspólników. Ponadto w ustawach podatkowych znajdują się przepisy określające sposób postepowania przy przekształceniu, zatem przekształcenie nie może być działaniem sprzecznym z tymi ustawami.
Odnosi się to również do korzystania z ulg podatkowych. Skoro są one przewidziane w ustawie, to stosowanie ich nie jest z nią sprzeczne.
Trzeba zatem mieć na uwadze, że optymalizacja podatkowa z samej swojej istoty jest działaniem legalnym (w przeciwieństwie do uchylania się od opodatkowania, czyli niepłacenia podatków poprzez nieprzestrzeganie przepisów). Nielegalna w niektórych przypadkach (mówi się wtedy o agresywnej optymalizacji) może być próba rozliczenia podatków z uwzględnieniem korzyści podatkowej z takiej optymalizacji.
Optymalizowanie zobowiązań podatkowych poprzez podejmowanie decyzji biznesowych na podstawie rachunku ekonomicznego uwzględniającego wpływ podatków oraz wykorzystywanie ulg i ułatwień przewidzianych w ustawach podatkowych nazywa się planowaniem podatkowym. Takie działanie jest w pełni legalne, bezpieczne i zalecane.
W niektórych okolicznościach granica między legalnym planowaniem podatkowym, a nielegalną optymalizacją może nie być bardzo wyraźna. Planując trudne i duże transakcje warto konsultować się z doświadczonymi specjalistami, dzięki czemu można uniknąć zbędnego ryzyka.
Wojciech Kaptur, Paweł Malewski
