Co do zasady każdy wspólnik w spółce osobowej, bez względu na rodzaj i wartość wkładu, ma prawo do „dywidendy”, czyli udziału w zysku spółki. Zasady jej podziału regulują przepisy Kodeksu spółek handlowych bądź odpowiednie zapisy w umowie spółki. Niezależnie jednak od źródła regulacji, prawa wspólnika do „dywidendy” nie można wyłączyć.
„Dywidenda”, czyli prawo wspólnika do zysku
Pojęcie „dywidendy” odnosi się do spółek kapitałowych. Jest to prawo do udziału w zyskach przysługujące posiadaczom udziałów lub akcji. Co do zasady, im większa liczba posiadanych udziałów lub akcji, tym większa dywidenda. W przypadku spółek osobowych, w których nie istnieją udziały ani akcje, wspólnicy jako uczestniczący w zysku spółki, mają prawo do wypłaty określonej kwoty tytułem udziału w zysku, a więc niejako „dywidendy”. Wysokość „dywidendy” zasadniczo odpowiada wskazanemu w umowie spółki udziałowi wspólnika w zysku.
Komu przysługuje prawo do wypłaty zysku?
Prawo wspólnika do „dywidendy” powstaje z końcem roku obrotowego spółki. W odróżnieniu od spółek kapitałowych, w spółkach osobowych wypłata „dywidendy” nie jest zależna od podjęcia uchwały przez wspólników o przeznaczeniu zysku do wypłaty. Niedopuszczalne jest jednocześnie postanowienie umowy spółki wyłączające jakiegokolwiek wspólnika w spółce od udziału w zysku. Dlatego jeśli spółka osiągnęła zysk za ostatni rok obrotowy, wspólnik ma prawo w nim uczestniczyć.
Kiedy zysku wypłacić nie można?
Wypłata zysku okaże się niemożliwa w przypadku, gdy spółka nie osiągnęła zysku za ostatni rok obrotowy lub wspólnicy podjęli decyzję o innym jego przeznaczeniu. W takiej sytuacji żądanie wspólnika będzie bezskuteczne.
Ponadto, jeśli wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy wspólnika został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika. Natomiast w przypadku spółki komandytowej, gdy wartość wkładu wniesionego przez komandytariusza jest niższa od umówionej, zysk trzeba w pierwszej kolejności przeznaczyć na uzupełnienie wkładu do wartości ustalonej w umowie spółki.
Co w przypadku, gdy spółka nie wypłaca zysku?
Wspólnik, który chciałby doprowadzić do wypłaty przysługującego mu zysku, powinien zgłosić takie żądanie do spółki. Spółka powinna spełnić żądanie wspólnika niezwłocznie po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. Jeśli natomiast spółka uchyla się od uczynienia zadość takiemu żądaniu, wspólnikowi przysługuje prawo do sądowego dochodzenia swoich roszczeń.
Bardziej skomplikowana jest sytuacja, w której została podjęta uchwała wspólników o przekazaniu zysku spółki na inny cel. W takim przypadku, wspólnik może uchwałę o przeznaczeniu zysku zaskarżyć. Samo zaskarżenie uchwały nie powoduje wstrzymania jej wykonania. Może jednak stanowić środek do jej podważenia, a także narzędzie nacisku podczas prowadzonego sporu wspólników. Więcej o zaskarżaniu uchwał przeczytasz w artykule Czy istnieje możliwość zaskarżenia uchwał wspólników?
Ile trzeba czekać na wypłatę zysku?
W Kodeksie spółek handlowych brak jest przepisów określających termin wypłaty „dywidendy”. Kwestia ta może zostać uregulowana w umowie spółki bądź pozostawiona do określenia w uchwale wspólników. W razie braku jakichkolwiek postanowień w kwestii terminu wypłaty „dywidendy” i bierności ze strony wspólników doktryna stoi na stanowisku, że wypłata powinna nastąpić niezwłocznie po wezwaniu spółki do zapłaty.
O sposobach przeciwdziałania blokowaniu wypłaty dywidendy w spółkach osobowych przeczytasz również naszym portalu Mniejszosciowi.pl w artykule Brak wypłaty „dywidendy” w spółce osobowej – jak z tym walczyć?
Eryk Beczkalski
