W umowach spółek jawnych często spotkać można sformułowanie: „w przypadku braku odmiennej uchwały wspólników – zysk dzieli się w następujący sposób…” Jakie zagrożenia może rodzić taka „odmienna uchwała”? Czy musi zostać podjęta jednomyślnie? I w końcu, czy wspólnicy za pomocą uchwały mogą doprowadzić do niesprawiedliwego zmniejszenia udziału w zysku jednego ze wspólników?
Uchwała o podziale zysku
Każdy wspólnik ma prawo pod koniec roku obrotowego żądać podziału wypracowanego przez spółkę jawną zysku (więcej o wypłacie zysku w spółce jawnej przeczytasz w artykule Wypłata zysku w spółce jawnej). W braku innych postanowień umowy spółki, zysk dzieli się między wspólników po równo. Najczęściej jednak taki podział zysku nie odpowiada wspólnikom, w związku z czym decydują się na odmienne unormowanie tej kwestii w umowie spółki (np. proporcjonalnie do wniesionych do spółki wkładów). Często wspólnicy, chcąc zabezpieczyć się na przyszłość przed nieoczekiwaną zmianą okoliczności, zastrzegają, że podział zysku może odbyć się jeszcze w inny sposób – wskazany w odpowiedniej uchwale. Takie rozwiązanie może być jednak czasem niebezpieczne dla poszczególnych wspólników…
Czy wszyscy wspólnicy muszą wyrazić zgodę na uchwałę?
Uchwały w spółce jawnej są podejmowane na innych zasadach niż np. w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Co do zasady, uchwała w przedmiocie podziału zysku, jako tzw. czynność przekraczająca zakres zwykłych czynności, wymaga zgody każdego wspólnika. Nie można zatem podzielić zysku uchwałą, która nie będzie odpowiadała chociażby jednemu ze wspólników. Jednak w trakcie sporów w spółkach, nie raz zdarza się wspólnikom łamać nawet tak podstawowe reguły. Pominięty wspólnik zawsze ma prawo w takiej sytuacji zaskarżyć niejednomyślnie podjętą uchwałę do sądu.
Uwaga na wyłączenie jednomyślności wspólników!
Kodeksową zasadę jednomyślności również można zmodyfikować w umowie spółki. Wspólnicy często decydują się na umożliwienie podejmowania ważnych decyzji tylko większością głosów (a nie jednomyślnie). O ile takie postanowienie ułatwia codzienne funkcjonowanie spółki, o tyle pociąga za sobą spore problemy, gdy w spółce pojawi się konflikt. Największe problemy mogą zrodzić się właśnie w razie podjęcia uchwały o podziale zysku. Niestety, przy takim zapisie, niekorzystna dla jednego ze wspólników uchwała o podziale zysku podjęta bez jego zgody, może zostać uznana za skuteczną, gdy będzie odpowiadać woli większości (zgodnie z umową).
I w takim przypadku istnieje co prawda możliwość podważenia niekorzystnej z punktu widzenia wspólnika uchwały przed sądem w oparciu o ogólne zasady prawa cywilnego, co jednak jest dość trudne i wymaga złożonej argumentacji.
Dobrze sformułowana umowa spółki – kluczem do bezpieczeństwa
Mimo że przy tworzeniu umowy spółki, temat podziału zysku wydaje się odległy, warto szczególnie przemyśleć tę kwestię. Z naszego doświadczenia wiemy, że lepiej o zysku rozmawiać na etapie planowania niż wtedy gdy czeka już na podział.
Magdalena Bobowicz
