Zmiana proporcji w jakich wspólnicy uczestniczą w zysku spółki – niezależnie od tego, czy określono je w umowie spółki, czy też wynikają wprost z przepisów - wymaga zmiany samej umowy spółki. Czy możliwa jest jednak zmiana umowy spółki jawnej krzywdząca jednego ze wspólników?
Zmiana umowy spółki jawnej
Zasadą jest, że zmiana postanowień umowy spółki jawnej (oraz innych spółek osobowych) wymaga zgody wszystkich wspólników. KSH dopuszcza jednak możliwość, aby wspólnicy określili w umowie spółki odmienne zasady wskazując na przykład, że do zmiany umowy wystarczy uchwała podjęta określoną większością głosów (analogicznie jest w przypadku spółek komandytowych, o czym przeczytasz w artykule Czy zmiana umowy spółki komandytowej wymaga jednomyślności?). Możliwa jest zatem zmiana umowy spółki jawnej wbrew woli jednego ze wspólników, jeśli pozostali na taką zmianę wyrażą zgodę i podejmą stosowną uchwałę.
Zmniejszenie udziału wspólnika w zysku
Czy jest jednak możliwa zmiana umowy spółki polegająca na tym, że zmniejszony zostanie udział w zysku wspólnika, który na taką zmianę się nie wyrazi zgody? Naszym zdaniem nie można tego wykluczyć, gdyż żaden z przepisów KSH nie wyłącza wprost takiej możliwości w spółkach osobowych. Po pierwsze do spółek osobowych nie ma zastosowania zasada równości (art. 20 KSH), która stanowi, że wspólnicy powinni być traktowani jednakowo w takich samych okolicznościach. Ponadto brak jest przy spółkach osobowych odpowiednika przepisów art. 246 § 3 i art. 415 § 3 KSH, które w przypadku spółek kapitałowych wprost wymagają zgody wspólnika na zmianę umowy zwiększającej jego obowiązki w spółce lub zmniejszającej prawa przyznane mu osobiście.
Jak się bronić przed obniżeniem udziału w zysku?
Obniżenie udziału wspólnika w zysku spółki jawnej wbrew woli takiego wspólnika, mogłoby być traktowane jako naruszenie zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów co skutkowałoby nieważnością zmiany umowy spółki modyfikującej zasady uczestnictwa wspólnika w zysku. Nieważność obniżenia wspólnikowi udziału w zysku trzeba byłoby jednak stwierdzić przed sądem, co zazwyczaj wcale nie jest procedurą prostą, ani też szybką. Dlatego rekomendujemy już zawczasu - podczas zawierania umowy spółki lub dokonywania jej zmian – przeanalizować jej postanowienia, również pod kątem ewentualnych zagrożeń, nawet jeśli wydają się wówczas czysto hipotetyczne. Łatwiej jest bowiem zapobiegać konfliktom niż je rozwiązywać.
O tym, czy dopuszczalne jest zastrzeżenie w umowie spółki jawnej, że proporcje udziałów wspólników w zysku spółki określa uchwała wspólników i co w takiej sytuacji zrobić piszemy natomiast na naszym portalu Mniejszosciowi.pl w artykule Czy udział w zysku wspólników spółki jawnej może być określany uchwałą wspólników?
Tomasz Rutkowski
