Wojciech Kaptur

    Wojciech Kaptur

    Zapytaj eksperta

    05.05.2023

    Estoński CIT czy fundacja rodzinna – co się bardziej opłaca? [praktyczne przykłady]

    Od 22 maja 2023 roku osoby zainteresowane odroczeniem zapłaty podatku do momentu wypłaty zysku będą mogły skorzystać nie tylko z estońskiego CIT, lecz również z nowego rozwiązania: fundacji rodzinnej. Z naszego artykułu dowiesz się, kiedy każda z tych możliwości jest korzystna.

     

     

     

    Zamów nasz kurs online "Fundacja rodzinna - sukcesja w biznesie w praktycznych pytaniach i odpowiedziach"

    Z kursu dowiesz się m.in:

    • Na co koniecznie zwrócić uwagę przy planowaniu sukcesji i założeniu fundacji rodzinnej?
    • Kto majatek należy wnieść do fundacji rodzinnej, w jaki sposób to zrobić i jakie wiążą się z tym skutki podatkowe?
    • Jak opodatkowana jest fundacja rodzinna i wypłata świadczeń na rzecz jej beneficjentów?
    • Czy fundacja rodzinna pozwala na uniknięcie obowiązku zapłaty zachowku?
    • Jak wygląda prowadzenie księgowości w fundacji rodzinnej

    Zobacz program i zamów tutaj.

     

    Estoński CIT – zasada działania

     

    Podstawowa zasada działania estońskiego CIT polega na tym, że spółka korzystająca z tej formy opodatkowania nie płaci podatku od bieżących dochodów. Dopiero gdy te dochody są wypłacane wspólnikom pojawia się konieczność zapłaty zysku, ale tylko od części wypłacanej. W przypadku braku wypłat dla wspólników spółka nie jest obowiązana do odprowadzania podatku, dzięki czemu posiada większe środki na bieżącą działalność. Dodatkowo, poprzez możliwość pomniejszenia podatku płaconego przez wspólnika od wypłacanych mu zysków o podatek zapłacony przez spółkę uzyskano niższą efektywną stopę opodatkowania, nawet w przypadku wypłaty całości zysków – efektywne opodatkowanie na estońskim CIT, co do zasady, wynosi 20% lub 25%, podczas gdy na zasadach ogólnych jest to 26% bądź 34%.

     

    Więcej o estońskim CIT, a w szczególności o zmianach w roku 2023, w przeczytasz w naszym artykule Estoński CIT – dla kogo w 2023 r.? 

     

    Fundacja rodzinna – na czym polega?

     

    Głównym zadaniem fundacji rodzinnej jest zabezpieczenie majątku na wypadek śmierci fundatora (fundatorów), a także zaspokajanie potrzeb beneficjentów poprzez przekazywanie im stosownych świadczeń (przede wszystkich pieniężnych). Jeśli beneficjentem jest osoba z tzw. zerowej grupy podatkowej wobec fundatora, obejmującej: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie itd.), pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę fundatora, wypłata świadczeń na rzecz beneficjenta jest zwolniona z podatku dochodowego PIT oraz wyłączona z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Także w zakresie otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji. Zwolnienie dotyczy również świadczeń przekazywanych samemu fundatorowi.

     

    Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą, choć tylko niektóre rodzaje działalności pozwalają nie płacić podatku dochodowego od bieżących dochodów.

     

    Dodatkowe informacje o fundacji rodzinnej znajdziesz w naszym artykule Fundacja rodzinna problemem dla spółek na estońskim CIT?

     

    Estoński CIT a fundacja rodzinna – które rozwiązanie wybrać?

     

    Idea odroczenia opodatkowania osiąganych dochodów do momentu ich wypłaty dotyczy zarówno fundacji rodzinnej, jak i estońskiego CIT. Zasady wyboru i funkcjonowania obu podmiotów różnią się jednak mocno między sobą. Poniżej na praktycznych przykładach przeanalizujemy, jakie aspekty warto rozważyć przed podjęciem decyzji o wyborze konkretnej koncepcji.

     

    Rodzaj prowadzonej działalności

     

    Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą jedynie w zakresie wskazanym w ustawie. Ze zwolnienia z podatku dochodowego korzystają dochody uzyskane z poniższych działalności:

    • najem i dzierżawa,
    • zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia,
    • przystępowanie i uczestnictwo w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach,
    • udzielanie pożyczek beneficjentom oraz spółkom kapitałowym i osobowym, w których fundacja jest wspólnikiem,
    • nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze,
    • produkcję produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących głównie z własnej uprawy, hodowli lub chowu oraz gospodarkę leśną – w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym.

     

    Jeśli fundacja rodzinna podejmie działalność wykraczającą poza ten zakres, dochody z takiej działalności będą dla fundacji podlegały opodatkowaniu stawką 25% CIT.

     

    Przykład 1

     

    Krystian jako fundator wniósł do fundacji rodzinnej mienie w postaci nieruchomości biurowej. Fundacja rodzinna wynajmuje tę nieruchomość różnym firmom na cele ich działalności gospodarczej. W roku 2024 uzyskała dochody z najmu w wysokości 1 mln zł, które w całości chce przekazać beneficjentom: Ani i Markowi (zerowa grupa podatkowa wobec Krystiana).

     

    Od uzyskanych dochodów fundacja rodzinna nie zapłaci podatku dochodowego, bowiem najem jest działalnością wskazaną w ustawie o fundacji rodzinnej jako zwolniona z opodatkowania. Od przekazanego świadczenia na rzecz beneficjentów fundacja rodzinna odprowadzi podatek CIT w wysokości 15%. Czyli jeśli fundacja przekaże całość wypracowanych dochodów, zapłaci 150 tys. zł podatku. W omawianym przykładzie beneficjenci nie zapłacą od otrzymanego świadczenia PIT ani podatku od spadków i darowizn. Tym samym efektywne opodatkowanie wyniesie 15%.

     

    Jeżeli natomiast analogiczna sytuacja będzie mieć miejsce w spółce na estońskim CIT, to od wypłaconego zysku w wysokości 1 mln zł spółka zapłaci 10% (jeśli będzie podatnikiem małym lub rozpoczynającym działalność) lub 20% CIT (jeśli będzie innym podmiotem). Dodatkowo, spółka pobierze PIT obciążający wspólników w wysokości odpowiednio 10% lub 5% wypłacanego zysku. Zatem łączne efektywne opodatkowanie PIT i CIT wyniesie 20% lub 25%, co da łączną kwotę obciążeń na poziomie 200 tys. lub 250 tys. zł.

     

    Takie opodatkowanie wystąpi zarówno wtedy, gdy Ania i Marek będą wspólnikami spółki i otrzymają dywidendę bezpośrednio, jak i wtedy, gdy to Krystian jako wspólnik wypłaci sobie zysk, który następnie przekaże bliskim w formie darowizny (darowizna w zerowej grupie jest zwolniona z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn).

     

    Zatem w przypadku, gdy fundacja rodzinna będzie prowadzić działalność w zakresie przewidzianym w ustawie, a wszyscy beneficjenci świadczeń będą znajdować się w zerowej grupie podatkowej względem jedynego fundatora, będzie rozwiązaniem korzystniejszym niż estoński CIT.

     

    Przykład 2a

     

    Do drugiej fundacji rodzinnej Krystian wniósł restaurację. Fundacja rodzinna zatrudniła pracowników i w roku 2024 uzyskała dochody z działalności gastronomicznej również w wysokości 1 mln zł, które w całości chce przekazać beneficjentom: Ani i Markowi (zerowa grupa podatkowa wobec Krystiana).

     

    W takiej sytuacji fundacja rodzinna będzie musiała zapłacić CIT w wysokości 250 tys. zł (stawka 25%), ponieważ tego rodzaju działalność fundacji rodzinnej nie podlega zwolnieniu z podatku. Wypłata świadczeń do beneficjentów standardowo wiąże się z CIT w wysokości 15%, co daje kwotę 112,5 tys. (jako podstawę przyjmujemy kwotę 750 tys., ponieważ fundacja część uzyskanych dochodów wydała na zapłatę podatku od bieżącego dochodu wynoszącego 250 tys. zł). Pomimo tego, iż beneficjenci będą znajdować się w zerowej grupie podatkowej, przez co wypłata nie będzie opodatkowana PIT, efektywne opodatkowanie dochodu fundacji wyniesie aż 36,25%.

     

    Z kolei w przypadku spółki na estońskim CIT, opodatkowanie będzie kształtować się analogicznie jak w przykładzie 1, tj. na poziomie 20% lub 25%. To pokazuje, że rodzaj działalności może być czynnikiem przesądzającym o tym, która forma jej prowadzenia będzie korzystniejsza pod kątem podatkowym.

     

    Przykład 2b

     

    Załóżmy istnienie tej samej fundacji rodzinnej, prowadzącej działalność gastronomiczną, analogicznie jak w przykładzie 2a. Jednakże dochód w wysokości 1 mln zł ma zostać przeznaczony do wypłaty na rzecz Piotra i Zofii, którzy nie są spokrewnieni z Krystianem.

     

    Podobnie jak w przykładzie 2a, fundacja rodzinna zapłaci 250 tys. zł CIT (stawka 25%) od bieżącego dochodu. Wypłata pozostałej kwoty tj. 750 tys. zł będzie również opodatkowana CIT według stawki 15%, co da podatek w wysokości 112,5 tys. zł. Z uwagi na niespokrewnienie beneficjentów z fundatorem wypłata będzie dodatkowo opodatkowana 15% PIT (112,5 tys. zł). Łączne efektywne opodatkowanie PIT i CIT wyniesie zatem aż 47,5%.

     

    Jeśli natomiast Piotr i Zofia znajdowaliby się w pierwszej lub drugiej grupie podatkowej względem Krystiana, to stawka PIT wyniosłaby 10%, a łączne efektywne opodatkowanie 43,75%.

     

    Z kolei spółka opodatkowana estońskim CIT, podobnie jak w przykładach 1 i 2a, musiałaby zapłacić podatek w wysokości 100 tys. zł albo 200 tys. zł. Dodatkowo wspólnik zapłaciłby 100 tys. zł lub 50 tys. zł. Efektywne opodatkowanie PIT i CIT cały czas wynosiłoby zatem 20% lub 25%, przy czym dotyczyłoby ono wyłącznie wypłaty całego zysku. Wypłacenie tylko części zysku spowodowałoby jeszcze niższe efektywne opodatkowanie.

     

    Z kolei spółka opodatkowana na zasadach ogólnych w pierwszej kolejności zapłaciłaby CIT od bieżących dochodów – 90 lub 190 tys. zł (w zależności od prawa do skorzystania z niższej stawki 9%). Gdyby wypłaciła zysk wspólnikom, byłaby obowiązana do pobrania podatku w stawce 19%, przy czym w zależności od formy prawnej mogłaby skorzystać z niektórych preferencji: odliczenia komplementariusza czy częściowego zwolnienia dla komandytariusza. Efektywne opodatkowanie w niektórych sytuacjach mogłoby wynieść jedynie 17,29%, lecz czasami mogłoby to być aż 34%.

     

    Powyższe dwa przykłady pokazują, że fundacja rodzinna została stworzona przede wszystkim z myślą o zabezpieczeniu rodzinnego majątku, a nie prowadzeniu operacyjnej działalności gospodarczej.

     

    Jednakże należy zaznaczyć, że w przypadku wystąpienia dalszego pokrewieństwa lub jego braku, wskazane efektywne opodatkowanie dochodów spółek (zarówno na estońskim CIT, jak i zasadach ogólnych) dotyczy wyłącznie sytuacji, w której ostateczni beneficjenci są jednocześnie ich wspólnikami. W przeciwnym razie, konieczne byłoby wypłacenie zysków do wspólnika, a następnie przekazanie ich beneficjentom np. w formie darowizny. To z kolei spowodowałoby dodatkowe skutki podatkowe w podatku od spadków i darowizn, co negatywnie wpłynęłoby na podatkową opłacalność takiego rozwiązania.

     

    Zabezpiecz swoją firmę i bliskich! Sprawdź nasz praktyczny przewodnik po sukcesji w prywatnej firmie.

     

    Powiązanie z fundatorem

     

    Przepisy o fundacji rodzinnej zróżnicowały opodatkowanie świadczeń wypłacanych beneficjentowi w zależności od stopnia jego powiązania z fundatorem. Jeśli beneficjentem świadczenia będzie osoba z zerowej grupy podatkowej, wypłata świadczenia będzie zwolniona z podatku dochodowego PIT. Wypłata świadczenia do osób z pierwszej lub drugiej grupy podatkowej będzie opodatkowana wg stawki 10%, natomiast do pozostałych osób – 15%. 

     

    Ciekawym aspektem jest sytuacja, kiedy fundacja ma dwóch fundatorów. Wtedy ustala się proporcję, w jakiej pozostaje mienie wniesione przez każdego z fundatorów do mienia wniesionego ogółem do fundacji rodzinnej. W przypadku wypłaty świadczenia zwolnienie z podatku PIT stosuje się zgodnie z ustaloną proporcją właściwą dla tego fundatora, z którym beneficjent jest spokrewniony.

     

    Przykład 3

     

    Bracia Tomek i Grzegorz postanowili założyć fundację rodzinną, której beneficjentami będą ich dzieci: Teresa (córka Tomka) oraz Gosia (córka Grzegorza). Tomek wniósł do fundacji mienie w wysokości 300 tys. zł, a Grzegorz – 700 tys. zł. Po pewnym czasie fundacja rodzinna przekazuje każdemu beneficjentowi po 100 tys. zł.

     

    W opisanej sytuacji Teresa zapłaci podatek PIT w wysokości 7 tys. zł, a Gosia – 3 tys. zł. W przypadku Teresy zwolnienie obejmuje 30% otrzymywanych przychodów, a w przypadku Gosi – 70%. W sytuacji Tomka i Grzegorza wspólne założenie fundacji rodzinnej nie jest korzystne, mimo że świadczenia są wypłacane do ich dzieci, czyli osób z zerowej grupy podatkowej (dzieci rodzeństwa to już z kolei druga grupa podatkowa). Bracia powinni rozważyć założenie dwóch odrębnych fundacji przez każdego z fundatorów – dzięki temu proporcja nie będzie mieć zastosowania.

     

    Warto dodać, że nie oznacza to braku opłacalności zakładania fundacji rodzinnej przez więcej niż jedną osobę, bowiem gdyby Tomek i Grzegorz na beneficjentów wybrali swoich rodziców, wypłacone świadczenia korzystałyby ze zwolnienia z PIT w całości, ponieważ każdy z rodziców znajduje się w grupie zerowej dla każdego z fundatorów.

     

    Dużym atutem fundacji rodzinnej jest to, że korzyści mogą być przekazywane osobie niezwiązanej bezpośrednio z fundacją. W spółkach prawa handlowego zyski są przekazywane wspólnikom w zamian za wniesione wkłady. Wynagrodzenie może być także przekazywane za pełnienie określonej funkcji (np. członka zarządu) albo za wykonywanie określonej pracy na podstawie umowy. Beneficjent fundacji rodzinnej nie ma obowiązku wykonywania żadnych czynności w zamian za otrzymywane świadczenie. Jeśli jednak nie jest blisko spokrewniony z fundatorem, musi liczyć się z koniecznością zapłaty wyższego podatku.

     

    Zdobądź największe kompendium wiedzy i wykorzystaj je w praktyce! 333 pytania i odpowiedzi na temat sukcesji w biznesie i fundacji rodzinnej. Sprawdź naszą książkę!

     

    Świadczenia na rzecz właściciela

     

    Przepisy o estońskim CIT, poza podatkiem od wypłacanego zysku, przewidują także konieczność płacenia podatku (10% lub 20%) od tzw. ukrytych zysków, czyli świadczeń wypłacanych wspólnikom lub podmiotom z nimi powiązanym, w związku z prawem wspólnika do udziału w zysku spółki. Ukrytymi zyskami są w szczególności: pożyczka udzielona wspólnikowi przez spółkę, odsetki wypłacane wspólnikowi, jeśli to on udzielił pożyczki, darowizny, wydatki na reprezentację. Organy podatkowe wskazują także, że ukryty zysk może pojawić się, jeśli spółka będzie wynajmować majątek od wspólnika. Może to bowiem oznaczać, że nie została przez udziałowca odpowiednio wyposażona w niezbędne aktywa (przykładowo interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 14 września 2022 r. o nr 0111-KDIB1-1.4010.381.2022.3.ŚS  - trzeba jednak wziąć pod uwagę, że to stanowisko nie zostało jeszcze zweryfikowane przez sady administracyjne, dlatego za jakiś czas może ulec zmianie).

     

    Przykład 4

     

    Spółka Alfa, która jest małym podatnikiem, od 1 stycznia 2022 roku korzysta z estońskiego CIT. W połowie czerwca udzieliła wspólnikowi pożyczki w kwocie 100 tys. złotych, a zysk podzielony w tym roku wyniósł 200 tys. złotych. Dodatkowo spółka wynajmuje od wspólnika halę magazynową, za którą reguluje miesięczny czynsz w kwocie 5 tys. zł.

     

    Zarówno spółka, jak i wspólnik zapłacą podatek dochodowy po 20 tys. zł każde z nich. Dodatkowo spółka zapłaci podatek od ukrytego zysku w kwocie 16 tys. zł (10 tys. zł od pożyczki oraz 6 tys. zł od najmu). Łączne obciążenie podatkiem wyniesie zatem 56 tys. zł, co oznacza, że dla tej spółki opodatkowanie estońskim CIT może być mniej korzystne niż zasady ogólne.

     

    Ukryte zyski zostały wprowadzone również do ustawy o fundacji rodzinnej. Świadczenia w postaci ukrytych zysków są opodatkowane stawką 15% CIT i obejmują między innymi:

    • odsetki od pożyczki udzielonej przez beneficjenta lub fundatora fundacji rodzinnej,
    • darowizny lub nieodpłatne albo częściowo odpłatne świadczenia (inne niż świadczenia określone w statucie fundacji rodzinnej),
    • pożyczki przekazane przez fundację rodzinną w określonych przypadkach (pożyczki niezwrócone oraz udzielone na okres co najmniej 10 lat),
    • różnice między wartością rynkową transakcji a ustaloną ceną,
    • świadczenia na rzecz beneficjenta lub fundatora z tytułu usług niematerialnych, np. doradczych, księgowych, reklamowych, zarządzania i kontroli.

     

    Przychody z otrzymanych ukrytych zysków w fundacji rodzinnej są opodatkowane po stronie otrzymującego (beneficjenta, fundatora lub podmiotu powiązanego) tak jak w przypadku ukrytych zysków na estońskim CIT, w sposób zależny od źródła przychodów. Na przykład w przypadku świadczenia usług reklamowych przez fundatora w ramach jednoosobowej działalności będą to przychody z działalności gospodarczej.

     

    Przykład 5

     

    Fundacja rodzinna w połowie czerwca 2023 udzieliła beneficjentowi pożyczki w kwocie 100 tys. złotych, wypłaciła również w tym roku świadczenia o wartości 200 tys. złotych. Dodatkowo fundacja rodzinna wynajmuje od beneficjenta halę magazynową, za którą reguluje miesięczny czynsz w kwocie 5 tys. zł.

     

    Załóżmy, że fundacja rodzinna zajmuje się najmem nieruchomości mieszkalnych. Zgodnie z przepisami fundacja może prowadzić działalność także w zakresie udzielania pożyczek beneficjentom. Nie musi ona zatem płacić CIT od dochodu na bieżąco, ponieważ jej działalność jest prowadzona w zakresie dozwolonym ustawą.

     

    W powyższym przykładzie powstanie konieczność zapłaty CIT w wysokości 30 tys. zł od wypłaconych świadczeń. Fundacja zapłaci także dodatkowe 15 tys. zł CIT, jeśli beneficjent miał zwrócić pożyczkę do końca danego roku, ale do dnia złożenia zeznania rocznego tego nie zrobił (bądź jeśli jest to pożyczka na okres minimum 10 lat). Za ukryty zysk można także uznać czynsz za najem hali, jeśli jego wartość rynkowa jest inna niż przyjęte 5 tys. zł. Przykładowo wartość rynkowa na poziomie 1 tys. zł skutkuje ukrytym zyskiem w kwocie 600 zł miesięcznie (15% od 4 tys. zł).

     

    PIT od wypłaconych świadczeń będzie wynosić 30 tys. zł (dla osób niespokrewnionych z fundatorem), 20 tys. zł dla osób z I lub II grupy podatkowej bądź 0 zł, jeśli beneficjent jest fundatorem albo osobą z zerowej grupy podatkowej.

     

    Struktura biznesu

     

    Na podstawie powyższych przykładów można zauważyć, że efektywne opodatkowanie jest korzystniejsze w przypadku fundacji rodzinnych – może wynosić nawet 15%. Należy jednak podkreślić, że aby taka sytuacja miała miejsce, fundacja może prowadzić działalność gospodarczą jedynie w ustawowym zakresie objętym zwolnieniem z podatku dochodowego, nie powinna przekazywać świadczeń w postaci ukrytych zysków, a beneficjentem musi być fundator wnoszący mienie do fundacji lub osoba blisko z nim spokrewniona. W każdej innej sytuacji fundacja rodzinna nie będzie optymalna podatkowo.

     

    W innych okolicznościach warto rozważyć estoński CIT, gdyż ta forma jest przewidziana dla większości rodzajów działalności gospodarczej. Wyłączone są jedynie instytucje finansowe i pożyczkowe, a także spółki prowadzące działalność w specjalnej strefie ekonomicznej lub korzystające ze wsparcia w ramach Polskiej Strefy Inwestycji. Przejście na estoński CIT powinny rozważyć w szczególności te podmioty, które nie wypłacają zysku w ogóle bądź wypłacają tylko jego część. One najbardziej odczują zalety estońskiego CIT, choć spółki wypłacające nawet cały zysk również na nim skorzystają. Warto zaznaczyć, że wejście na estoński CIT jest możliwe nie tylko od początku roku podatkowego, ale też w jego trakcie. Szczegółowo opisaliśmy ten temat w artykule Estoński CIT – w trakcie roku.

     

    Jeśli po przeanalizowaniu powyższych przykładów nadal masz wątpliwości czy lepszym rozwiązaniem w Twojej sytuacji będzie fundacja rodzinna czy estoński CIT, to zapraszamy do kontaktu. Z pewnością będziemy w stanie Ci pomóc zarówno w wyborze jak i we wdrożeniu każdego z tych rozwiązań.

     

    Katarzyna Jankowiak

    Krzysztof Kaczmarek

    Czytaj także:

    Fundacje prywatne za granicą – gdzie najlepiej?

    Fundacja rodzinna: jak ją założyć i ile to kosztuje?

    Pomoc prawna przy zakładaniu i prowadzeniu fundacji rodzinnej

    Potrzebujesz pomocy w Twojej sprawie?
    Skontaktuj się z nami:

    Kancelaria Prawna PragmatIQ

    kancelaria@doradzamy.to

    Masz pytania?

    Skontaktuj się z ekspertem!

    Wojciech Kaptur

    Radca prawny,

    Doradca podatkowy

    w.kaptur@doradzamy.to

    Napisz mail

    Popularne tematy

    Newsletter

    • otrzymasz bezpłatne opracowanie najczęstszych błędów przy zakładaniu spółki komandytowej
    • bez spamu
    • raz w miesiącu
    Tagi