W 2022 r. wiele kontrowersji w zakresie estońskiego CIT związanych było z kwestią opodatkowania samochodów służbowych wykorzystywanych do celów prywatnych. Najnowszy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazuje jednak, że nie w każdej sytuacji podatek ten był należny.
Samochody służbowe na estońskim CIT
Główną zasadą estońskiego CIT jest brak opodatkowania podatkiem dochodowym do momentu wypłaty zysków. Podatek może pojawić się jednak nie tylko w przypadku klasycznej dywidendy, ale także tzw. ukrytych zysków (czyli innych niż dywidenda świadczeń na rzecz wspólników), czy też wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
Jedną z kategorii ukrytych zysków są odpisy amortyzacyjne i wydatki związane z samochodami osobowymi użytkowanymi przez wspólników spółki, które nie są przeznaczone w 100% na cele prowadzonej działalności gospodarczej. Jeżeli są one używane w sposób mieszany, tj. częściowo w działalności, a częściowo do prywatnych celów wspólników, to połowa tych wydatków jest opodatkowana estońskim CIT jako tzw. ukryty zysk.
W 2022 r. organy podatkowe zaczęły rozszerzać przepis o ukrytych zyskach i stosować go także do samochodów udostępnianych na cele prywatne pracowników (niebędących wspólnikami). Było to stanowisko całkowicie niezasadne, gdyż z samej definicji ukrytych zysków wynika, że są to świadczenia wykonywane na rzecz wspólników lub innych podmiotów powiązanych.
Jeszcze na przestrzeni 2022 roku organy nieco zmieniły podejście, jednak nadal było ono niekorzystne dla podatników. Według tego nowego podejścia wydatki na samochody służbowe użytkowane przez pracowników (niebędących wspólnikami) zostały zaklasyfikowane jako niezwiązane z działalnością gospodarczą. W praktyce oznaczało to te same skutki podatkowe, co poprzednio, bowiem wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą opodatkowane są w estońskim CIT analogicznie jak ukryte zyski. Niemniej jednak takie stanowisko również było kontrowersyjne, gdyż nie istniał w ustawie przepis, który kazałby traktować te wydatki analogicznie jak ukryte zyski (czyli opodatkować ich połowę).
Sądy po stronie podatników
Nieuzasadnione rozszerzenie stosowania przepisu na zasadzie analogii jeszcze w 2022 r. zostało zakwestionowane przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne, o czym pisaliśmy w artykule Estoński CIT a samochody służbowe pracowników – czy są opodatkowane?
Stanowisko sądów wojewódzkich zostało potwierdzone przez Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 11 lipca 2023 r. (sygn. II FSK 93/23). Sąd uznał, że skoro do końca 2022 r. nie istniał przepis, który nakazywałby opodatkowanie estońskim CIT wydatków na samochody udostępniane pracownikom do ich prywatnych celów, to nie było podstaw, by żądać zapłaty podatku z tego tytułu. Stosowanie przez organy podatkowe analogii bez jednoznacznego określenia tego w ustawie sąd uznał za niedopuszczalne.
Jeżeli zatem do końca 2022 r. spółka opłacała estoński CIT od samochodów pracowniczych, to może skorygować swoje zeznanie roczne i wystąpić o zwrot nadpłaty. W świetle coraz bardziej utrwalającej się linii orzeczniczej w tej sprawie, ryzyko zakwestionowania zwrotu przez organy podatkowe jest minimalne.
Oczywiście nie zmienia się to, co również zostało podkreślone w wyroku, że opodatkować należało te samochody, które były udostępniane wspólnikom (nawet jeśli jednocześnie byli oni pracownikami spółki).
Opodatkowanie samochodów służbowych od 2023 r.
Należy zauważyć, że wspomniany wyrok NSA (jak i poprzedzające go wyroki WSA) dotyczą stanu prawnego obowiązującego do końca 2022 r. Ustawodawca widząc, że profiskalne podejście organów jest kwestionowane przez sądy, postanowił dodać do ustawy przepis regulujący wprost problem samochodów służbowych używanych przez pracowników niebędących wspólnikami. Od 1 stycznia 2023 r. 50% odpisów i wydatków związanych z samochodami służbowymi w użytku mieszanym, niezależnie od tego, czy korzystają z nich prywatnie wspólnicy czy pracownicy niebędący wspólnikami, jest opodatkowane estońskim CIT. W przypadku wspólników, nadal są to ukryte zyski, natomiast w przypadku osób innych niż wspólnicy (np. pracowników) są to wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą.
Do powyższych wydatków stosuje się taką samą stawkę CIT, jak do wypłacanych zysków, czyli 10% dla małych podatników i spółek rozpoczynających działalność oraz 20% dla pozostałych. Podatek od ukrytych zysków i wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą płatny jest w okresach miesięcznych, do 20. dnia następnego miesiąca.
Jeśli zastanawiasz się, czy estoński CIT byłby dobrym rozwiązaniem dla Twojej spółki, przeczytaj nasz artykuł Estoński CIT – dlaczego warto? lub skontaktuj się z nami.
Krzysztof Kaczmarek
