Już w drugiej połowie maja 2023 r. weszła w życie ustawa o fundacji rodzinnej. Nowe regulacje mają na celu, podobnie jak w przypadku estońskiego CIT, odroczyć moment opodatkowania dochodów fundacji rodzinnej do momentu ich wypłaty. Pojawia się jednak pytanie, czy fundacja rodzinna jest konkurencją dla estońskiego CIT, czy jego uzupełnieniem?
Aktualizacja: 25 kwietnia 2023 r.
Fundacja rodzinna – założenia funkcjonowania
Fundacja rodzinna ma być odpowiedzią na problemy związane z sukcesją i zabezpieczeniem majątku po śmierci jego posiadacza. Fundator (założyciel fundacji) będzie mógł wnieść do fundacji mienie o wartości co najmniej 100 tys. złotych oraz określić w statucie szczegółowe cele funkcjonowania fundacji, w tym świadczenia na rzecz beneficjentów, np. dzieci.
Fundacja rodzinna będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą, lecz jedynie dochody z niektórych rodzajów działalności będą korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego. Wśród nich wskazano między innymi:
- najem i dzierżawę,
- zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia,
- przystępowanie i uczestnictwo w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach,
- udzielanie pożyczek beneficjentom oraz spółkom kapitałowym i osobowym, w których fundacja jest wspólnikiem,
- nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze,
- produkcję produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących głównie z własnej uprawy, hodowli lub chowu oraz gospodarkę leśną – w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym.
W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w innym zakresie, fundacja będzie obowiązana do zapłaty CIT w wysokości 25% dochodu. Podatek ten będzie płacony „na bieżąco”, tak jak na zasadach ogólnych.
Fundacja będzie mogła rozpoznawać koszty uzyskania przychodów na zasadach ogólnych, jednakże nie będzie mogła skorzystać z preferencyjnej stawki 9% CIT oraz ulg podatkowych (np. ulgi sponsoringowej czy na działalność badawczo-rozwojową).
Zamów nasz kurs online "Fundacja rodzinna - sukcesja w biznesie w praktycznych pytaniach i odpowiedziach"Z kursu dowiesz się m.in:
Zobacz program i zamów tutaj. |
Wypłata świadczeń z fundacji rodzinnej
Jednym z celów założenia fundacji rodzinnej ma być wypłacanie świadczeń beneficjentowi. Takie świadczenie może być przyznane pod warunkiem albo z zastrzeżeniem terminu. Jeśli beneficjentem świadczenia będzie osoba z tzw. zerowej grupy podatkowej (obejmującej małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie itd.), pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę fundatora), wypłata świadczenia będzie zwolniona z podatku dochodowego PIT. Dla świadczeń wypłaconych osobom z I lub II grupy podatkowej przewidziano stawkę 10%, a w przypadku pozostałych osób – 15%.
Przepisy przewidują także wyłączenie z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn w przypadku nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które będą przedmiotem świadczenia bądź mieniem otrzymanym w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.
Z uchwalonego kształtu ustawy można zatem wywnioskować, że fundacja rodzinna jest kierowana do dosyć wąskiej grupy odbiorców. Jednakże w przypadku wystąpienia przytoczonych wyżej okoliczności (prowadzenia działalności gospodarczej we wskazanym obszarze oraz dopuszczenia do fundacji jedynie najbliższej rodziny) może to być bardzo korzystne rozwiązanie.
Fundacja rodzinna a estoński CIT
Wprowadzenie opodatkowania na zasadach tzw. estońskiego CIT pozwoliło na przesunięcie momentu opodatkowania dochodów spółek do momentu wypłaty zysku. Nieopodatkowanie zysków zatrzymywanych w spółce ma pełnić przede wszystkim rolę zachęty do zwiększania nakładów inwestycyjnych. Jednocześnie, dzięki możliwości pomniejszenia podatku od dywidendy płaconego przez wspólnika o CIT zapłacony przez spółkę, również wypłata zysków na estońskim CIT stała się korzystniejsza niż na zasadach ogólnych (łączne efektywne opodatkowanie na estońskim CIT wynosi maksymalnie 20-25%, natomiast na zasadach ogólnych 26-34%).
Podobne regulacje w zakresie CIT dotyczą fundacji rodzinnych. Jeśli prowadzą one działalność gospodarczą niewykraczającą poza ustawowy zakres, nie płacą podatku dochodowego od bieżących zysków. Dopiero wypłata świadczeń na rzecz beneficjentów jest opodatkowana stawką 15%. Jeśli zatem świadczenie trafia do osoby blisko spokrewnionej z fundatorem (zerowa grupa), która jest objęta zwolnieniem z PIT, to łączne opodatkowanie wypłaty z fundacji wynosi właśnie 15%.
Szczegółowe porównanie fundacji rodzinnej i estońskiego CIT znajdziesz w naszym artykule Fundacja rodzinna a estoński CIT.
Istnienie dwóch tak korzystnych reżimów podatkowych rodzi pytanie, czy można je ze sobą połączyć i stosować jednocześnie?
Wspólnik spółki na estońskim CIT założycielem lub beneficjentem fundacji rodzinnej
W pierwszej kolejności należy rozpatrzyć sytuację, w której wspólnik spółki rozliczającej się estońskim CIT chce wraz ze swoimi bliskimi stworzyć fundację rodzinną.
Przepisy przewidują kilka aspektów, których spełnienie warunkuje możliwość skorzystania z estońskiego CIT. Jednym z nich jest to, aby wspólnicy spółki nie posiadali praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciele (fundatorzy) lub beneficjenci fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym. Więcej o warunkach korzystania z estońskiego CIT przeczytasz w naszym artykule Estoński CIT – dla kogo od 2022 r.?
Zmiana przepisów wprowadzona ustawą z dnia 14 kwietnia 2023 roku rozwiała wszelkie wątpliwości w tym zakresie. Do powyższego przepisu dodano sformułowanie „z wyłączeniem fundatorów i beneficjentów fundacji rodzinnej”.
Praktyczne kompendium wiedzy o biznesowej sukcesji! Sprawdź naszą książkę!
Tym samym wspólnicy spółek opodatkowanych estońskim CIT będą mogli założyć fundację rodzinną, a także być beneficjentem takiej fundacji.
Tę zmianę należy ocenić jako bardzo korzystną dla osób, które prowadzą działalność gospodarczą w formie spółki opodatkowanej estońskim CIT i jednocześnie chcą skorzystać z możliwości oferowanych przez fundacje rodzinne.
Fundacja rodzinna wspólnikiem spółki na estońskim CIT
Jednym z faworyzowanych przez ustawodawcę rodzajów działalności dla fundacji rodzinnej jest uczestnictwo w spółkach handlowych. To może nasuwać pomysł, by fundacja rodzinna została wspólnikiem w spółce, która rozlicza się na zasadach estońskiego CIT, aby w ten sposób zmaksymalizować korzyści płynące z obu tych form opodatkowania.
Niestety, przepisy wskazują wprost, że wspólnicy podmiotu chcącego skorzystać z estońskiego CIT muszą być osobami fizycznymi. Nie ma zatem możliwości, aby fundacja rodzinna była wspólnikiem spółki rozliczającej się estońskim CIT. Również sama fundacja rodzinna nie może rozliczać się estońskim CIT, ponieważ ta forma opodatkowania jest dostępna jedynie dla spółek kapitałowych oraz spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej.
Co ciekawe, umożliwienie przystąpienia do estońskiego CIT podmiotom, których wspólnikiem jest fundacja rodzinna, było przedmiotem jednej z poprawek proponowanych przez Senat. Z pewnością taka zmiana stanowiłaby dużą korzyść dla przedsiębiorców, niestety z uwagi na odrzucenie tej poprawki przez Sejm, na ten moment nie będzie to możliwe.
Spółka z o.o., to jedna ze spółek, które mogą korzystać z estońskiego CIT. Sprawdź nasze książki, w których znajdziesz niemal 1000 pytań i odpowiedzi na temat spółki z o.o.!
Warto zwrócić także uwagę, że jeśli fundacja rodzinna zostanie wspólnikiem spółki jawnej transparentnej podatkowo, ta spółka jawna automatycznie stanie się podatnikiem CIT. Nie można w tym przypadku zastosować regulacji umożliwiających zachowanie transparentności podatkowej poprzez złożenie do urzędu informacji CIT-15J.
Fundacja rodzinna – wątpliwości
Uchwalenie nowych przepisów za każdym razem nasuwa wiele pytań i nie inaczej jest w przypadku fundacji rodzinnej. Jedna z wątpliwości dotyczy sposobu ustanawiania beneficjenta. Ustawa wprowadza regułę, że fundator jest odpowiedzialny za ustalenie statutu w formie aktu notarialnego. W statucie decyduje między innymi o sposobie określenia beneficjenta, zakresie przysługujących mu uprawnień, zasadach prowadzenia listy beneficjentów. Co warto podkreślić, beneficjentem fundacji może być fundator. Ustawa nie określa, w jaki sposób wybierany jest beneficjent – pozostawia to w gestii fundatora. Wskazuje jedynie, że udostępnienie danych osobowych następuje w formie oświadczenia osoby, której dane dotyczą.
Ustawa daje zatem swobodę fundatorowi w zakresie określania beneficjentów i przysługujących im świadczeń. Jej zapisy wskazują za to, że zrzeczenie się uprawnień przez beneficjenta wymaga zachowania formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Zrzeczenie się wszystkich uprawnień przez beneficjenta jest równoznaczne ze zrzeczeniem się statusu beneficjenta.
Rozważasz zmianę formy opodatkowania na estoński CIT? Chcesz założyć fundację rodzinną? W dobie niepewności prawa warto skorzystać z pomocy specjalistów. Skontaktuj się z ekspertami z Kancelarii PragmatIQ i sprawdź naszą ofertę.
Katarzyna Jankowiak
Krzysztof Kaczmarek
Czytaj także:
Fundacje prywatne za granicą – gdzie najlepiej?
Fundacja rodzinna: jak ją założyć i ile to kosztuje?
Pomoc prawna przy zakładaniu i prowadzeniu fundacji rodzinnej
