W zależność od formy prawnej w jakiej działa firma, jej sprzedaż będzie związana ze zbyciem udziałów, akcji, ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce osobowej lub wszystkich aktywów firmy (przedsiębiorstwa). Każda z tych form jest w inny sposób opodatkowana.
Udziały w spółce z o.o., akcje w spółce akcyjnej lub komandytowo-akcyjnej
Przychód ze sprzedaży udziałów lub akcji opodatkowany jest podatkiem dochodowym (PIT lub CIT) według stawki 19%. Od przychodu ze sprzedaży udziałów/akcji można odliczyć koszty poniesione na ich nabycie lub objęcie. Jeśli aktywa otrzymaliśmy w spadku, jako koszt podatkowy można uwzględnić wydatki poniesione przez spadkodawcę. Kwestie kosztów podatkowych należy rozważyć szczególnie uważnie, gdy udziały były objęte w zamian za aport lub uzyskaliśmy je w ramach procesów restrukturyzacyjnych.
Podatnicy podatku PIT muszą jednak pamiętać, że od dochodu ze sprzedaży akcji/udziałów przekraczającego milion złotych, konieczna będzie zapłata 4% daniny solidarnościowej. Więcej o daninie można dowiedzieć się w artykule Danina solidarnościowa, czyli najnowszy pomysł rządu na podatek dla najbogatszych.
Sprzedaż udziałów i akcji wiąże się również z koniecznością zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych (1% od uch wartości rynkowej). Zobowiązanym do zapłaty PCC jest kupujący. Podatku unikniemy jednak, gdy sprzedaż akcji nastąpi za pośrednictwem biura maklerskiego.
Na gruncie ustawy o VAT sprzedaż udziałów i akcji jest wprost zwolniona z tego podatku.
Ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce osobowej
W spółkach komandytowych, jawnych i partnerskich każdy ze wspólników ma tylko jeden „udział”. „Udział” fachowo określany jest jako ogół praw i obowiązków (OPiO). OPiO jest niepodzielny i można go sprzedać tylko jako całość. Na gruncie PIT wynagrodzenie otrzymane ze sprzedaży OPiO jest uznawane za przychód z praw majątkowych (czyli do innego źródła niż przychody ze sprzedaży udziałów i akcji w spółkach kapitałowych). Oznacza to, że nadwyżka uzyskanej ceny ponad koszty poniesione w celu nabycia OPiO będzie opodatkowane według skali 17% i 32% (+ 4% ewentualnej daniny solidarnościowej). Jeśli więc planujesz sprzedaż OPiO, którego cena przekracza 85 tys. zł warto pomyśleć nad innym sposobem przeprowadzenia transakcji.
Problem nie wystąpi, jeśli sprzedającym OPiO jest spółka kapitałowa. Na gruncie CIT takie przychody opodatkowane są zawsze według stawki 19%. Kwoty uzyskane ze sprzedaży OPiO zaliczane są do źródła „zyski kapitałowe”. W związku z tym spółka nie ma możliwości skorzystania ze stawki 9% CIT. O wprowadzonej od 2019 r. stawce 9% CIT piszemy szerzej w artykułach 9% CIT od 2019 r. - kto skorzysta? czy Zmiany w CIT od 2019 r. – dla kogo obniżona stawka 9%?
Sprzedaż OPiO będzie opodatkowane 1% PCC (podatek płaci kupujący). Nie ma przepisów, które zwalniałby sprzedaż OPiO z VAT. Zgodnie jednak z ogólnymi zasadami tego podatku VAT przy sprzedaży „udziału” w spółce osobowej pojawi się tylko w wyjątkowych sytuacjach.
W ostatnim czasie pojawiają się korzystne interpretacje indywidualne, które wskazują, że zbycie OPIO nie zawsze skutkować będzie obowiązkiem zapłaty PCC. Więcej na ten temat możesz przeczytać w artykule Zbycie udziału w spółce komandytowej – czy podlega PCC? na portalu komandytowa.pl
Przedsiębiorstwo
Osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą (zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności gospodarczej - CEIDG) może sprzedać swoją firmę poprzez zbycie całego przedsiębiorstwa. Oznacza to zbycie wszystkich aktywów należących do firmy, jej dokumentacji i nazwy. Na gruncie PIT dochód z tego tytułu jest zaliczany do źródła „działalność gospodarcza”. Jeśli więc sprzedawca wybrał tzw. podatek liniowy, dochód będzie opodatkowany według stawki 19% (+ 4% ewentualnej daniny solidarnościowej). Jeżeli oświadczenie o wyborze tej formy opodatkowania nie zostanie złożone odpowiednio wcześnie, przed sprzedażą przedsiębiorstwa osoby fizycznej, będzie ona opodatkowana według skali podatkowej.
Sprzedaż przedsiębiorstwa osoby fizycznej jest wprost wyłączona z opodatkowania VAT. Wyłączenie można jednak stosować tylko wtedy, gdy przedsiębiorstwo sprzedaje się jako gospodarczą całość (lub ewentualnie jego zorganizowaną część), która mogłaby samodzielnie funkcjonować na rynku. Jeśli bowiem organ uzna, że sprzedaż dotyczyła tylko większej liczby aktywów nałoży na transakcję VAT.
Kupujący przedsiębiorstwo osoby fizycznej będzie musiał zapłacić PCC według stawki zależnej od aktywów wchodzących w skład przedsiębiorstwa. PCC od wszelkich nieruchomości i ruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa wyniesie 2% ich wartości rynkowej. W odniesieniu do pozostałych aktywów np. wierzytelności, podatek zostanie naliczony według stawki 1%. Warto pamiętać, że przy kalkulacji PCC nie można uwzględnić zobowiązań przejmowanych w związku z nabyciem przedsiębiorstwa. Ich wartość nie pomniejsza podstawy opodatkowania PCC.
Sprawdź nasz kurs online "Spółka z o.o. – nowe możliwości i korzyści w obliczu zmian podatkowych"
|
Podsumowanie i rada
Jak widać nie ma jednego sposobu opodatkowania sprzedaży firmy. W odniesieniu do każdej z form stosuje się odmienne zasady. Skontaktuj się z nami i sprawdź co możesz zrobić, aby zabezpieczyć się przed wysokimi kosztami sprzedaży firmy!
Wojciech Kaptur
