Aleksander Gałek

    Aleksander Gałek

    Zapytaj eksperta

    29.11.2022

    Jakie są organy w prostej spółce akcyjnej?

    Jedną z cech charakterystycznych prostej spółki akcyjnej jest możliwość powołania rady dyrektorów zamiast zarządu i rady nadzorczej. Jest to nowe rozwiązanie, niestosowane dotychczas w polskich przepisach dotyczących spółek prawa handlowego, które ma na celu elastyczne kształtowanie zasad dotyczących reprezentacji prostej spółki akcyjnej oraz prowadzenia jej spraw.

     

    Organy w prostej spółce akcyjnej

     

    Każda prosta spółka akcyjna posiada walne zgromadzenie, które jest najwyższym organem w spółce i w skład którego wchodzą wszyscy akcjonariusze. Zgromadzenie akcjonariuszy podejmuje uchwały dotyczące najważniejszych spraw związanych z funkcjonowaniem spółki np. w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania finansowego, udzielenia absolutorium członkom organów spółki czy dotyczące otwarcia likwidacji spółki.

     

    W przypadku pozostałych organów prostej spółki akcyjnej, możliwe jest przyjęcie dwóch modeli dotyczących zarządzania i nadzoru w spółce.

     

    Model dualisty w prostej spółce akcyjnej – zarząd i rada nadzorcza

     

    Tak zwany model dualistyczny, znany z innych spółek kapitałowych, zakłada istnienie dwóch organów – zarządu oraz rady nadzorczej.

     

    Zarząd jest organem wykonawczym, który składa się z jednego lub większej liczby członków. Do jego zadań należy reprezentacja oraz prowadzenie spraw spółki. Zarząd jest organem obligatoryjnym (w przypadku niepowołania rady dyrektorów). Członków zarządu powołują akcjonariusze spółki. Jeśli została ustanowiona rada nadzorcza to do jej zadań należy powoływanie i odwoływanie członków zarządu. Umowa spółki może przewidywać ograniczenia w przedmiocie odwoływania członków zarządu poprzez wskazanie ważnych powodów, które umożliwiają ich odwołanie.

     

    Prawo członka zarządu prostej spółki akcyjnej do jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Nie można ograniczyć prawa członków zarządu do reprezentowania spółki.

     

    Z kolei rada nadzorcza w prostej spółce akcyjnej jest organem kolegialnym, obejmującym co najmniej 3 członków, którego funkcją jest sprawowanie nadzoru na działalnością spółki. Inaczej niż ma to miejsce np. w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, rada nadzorcza w prostej spółce akcyjnej ma zawsze charakter fakultatywny, a więc jej powołanie zależy od swobodnego uznania akcjonariuszy. Członków rady nadzorczej powołują akcjonariusze prostej spółki akcyjnej. Umowa spółki może przewidywać inny sposób powoływania i odwoływania członków rady nadzorczej.

     

    Uprawnienia rady nadzorczej obejmują m.in. możliwość badania wszystkich dokumentów prostej spółki akcyjnej, żądanie od zarządu i pracowników spółki sprawozdań oraz wyjaśnień jak również dokonywania rewizji stanu majątku spółki. Umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, w szczególności przewidywać, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem określonych w umowie spółki czynności.

     

    Rada nadzorcza może także delegować członków rady nadzorczej do czasowego wykonywania czynności członków zarządu, którzy zostali zawieszeni, których mandaty wygasły lub jeśli członkowie zarządu nie mogą pełnić swoich funkcji z innych powodów.

     

    Jeżeli umowa prostej spółki akcyjnej nie stanowi inaczej, każdy członek rady nadzorczej może żądać przedstawienia radzie nadzorczej na najbliższym posiedzeniu określonych informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień.

     

    Zarówno członkowie rady nadzorczej jak i członkowie zarządu przy pełnieniu swoich funkcji powinni dochować lojalności wobec spółki oraz dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności. Ten sam obowiązek dotyczy członków rady dyrektorów.

     

    Podejmowanie uchwał zarówno przez zarząd jak i przez radę nadzorczą jest możliwe przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej.

     

     

    Model monistyczny w prostej spółce akcyjnej – rada dyrektorów

     

    Model monistyczny, rozpowszechniony w krajach anglosaskich, zakłada istnienie jednego organu, który łączy w sobie funkcje zarządcze i nadzorcze. Jest to rada dyrektorów. Jak stanowi kodeks spółek handlowych, rada dyrektorów prowadzi sprawy spółki, reprezentuje spółkę na zewnątrz oraz sprawuje nadzór nad prowadzeniem spraw spółki.

     

    Żeby nadać radzie dyrektorów charakter organu zarządczo – nadzorczego, musi ona mieć co najmniej 2 członków (a więc musi być organem kolegialnym), z których jeden będzie pełnić funkcję dyrektora wykonawczego, a drugi dyrektora niewykonawczego.

     

    Dyrektorzy wykonawczy, stanowią odpowiednik zarządu i zajmują się przede wszystkim czynnościami prowadzenia przedsiębiorstwa spółki. Możliwe jest podzielenie pomiędzy poszczególnych dyrektorów wykonawczych konkretnych czynności dotyczących spółki np. związanych z kwestiami finansowymi, prawnymi czy operacyjnymi. Takiego podziału kompetencji można dokonać w umowie spółki, regulaminie rady dyrektorów albo w uchwale rady dyrektorów. Dodatkowo, możliwe jest również  ustanowienie komitetów wykonawczych, składających się z dyrektorów wykonawczych, które będą odpowiedzialne za konkretne aspekty funkcjonowania spółki. Jest to praktyczne rozwiązanie, które sprawdzi się w dużych podmiotach o rozbudowanej strukturze organizacyjnej.

     

    Dyrektorzy niewykonawczy natomiast sprawują stały nadzór nad prowadzeniem spraw spółki, stanowią więc oni odpowiednik rady nadzorczej. Do szczególnych zadań dyrektorów niewykonawczych należy m.in. ocena prawidłowości i rzetelności rocznych sprawozdań finansowych spółki oraz składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.

     

    Możliwe jest również powołanie komitetu rady dyrektorów, obejmującego wyłącznie dyrektorów niewykonawczych, do zadań którego należy stały nadzór nad prowadzeniem spraw spółki.

     

    Co istotne, rada dyrektorów może się składać tylko z jednego członka. Wtedy jego kompetencje pokrywają się z zadaniami zarządu, a funkcje nadzorcze są sprawowane przez walne zgromadzenie akcjonariuszy lub radę nadzorczą (jeśli została powołana).

     

    Uchwały rady dyrektorów wymaga m.in. podejmowanie decyzji o strategicznym znaczeniu dla spółki, ustalanie rocznych i wieloletnich planów biznesowych czy ustalenie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa spółki i ukształtowanie podstawowych funkcji związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Uchwały rady dyrektorów, podobnie jak innych organów w prostej spółce akcyjnej, mogą być podejmowane przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej.

     

    Reprezentacja spółki

     

    W przypadku spółek, w których funkcjonuje zarząd, do reprezentowania spółki uprawnieni są jej członkowie, zgodnie z zasadami reprezentacji określonymi w umowie spółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych szczególnych postanowień w tym zakresie, zastosowanie znajdą przepisy kodeksu spółek handlowych, mówiące o tym, że w przypadku zarządu wieloosobowego do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu wraz z prokurentem.

     

    Jeżeli w spółce została powołana rada dyrektorów, to mimo podziału kompetencji na dyrektorów wykonawczych i nie wykonawczych, do reprezentowania spółki uprawniony jest każdy z nich, a prawa tego nie można ograniczyć. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku zarządu, jeżeli rada dyrektorów jest wieloosobowa, a umowa spółki nie określa sposobu reprezentacji, to do składania oświadczeń woli w imieniu spółki konieczne jest współdziałanie dwóch dyrektorów albo jednego dyrektora łącznie z prokurentem.

     

     

    Walne zgromadzenie akcjonariuszy

     

    Jak już zostało nadmienione wyżej, w każdej prostej spółce akcyjnej funkcjonuje walne zgromadzenie obejmujące wszystkich akcjonariuszy spółki. Kodeks spółek handlowych zawiera szczegółowe uregulowania dotyczące podejmowania uchwał przez walne zgromadzenie akcjonariuszy, jednak zapisy umowy spółki mogą wprowadzać inne postanowienia w tym zakresie.

     

    Do wyłącznych kompetencji akcjonariuszy należy podejmowanie uchwał w przedmiocie:

    • rozpatrzenia i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, jak również udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków czyli członkom zarządu, rady dyrektorów lub rady nadzorczej,

    • zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego,

    • emisji obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeństwa i emisji warrantów subskrypcyjnych, które są papierami wartościowymi uprawniającymi ich posiadacza do objęcia akcji w spółce z wyłączeniem prawa poboru,

    • zawarcia umowy między spółką dominującą a spółką zależną przewidującą zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez spółkę zależną,

    • zmiany umowy prostej spółki akcyjnej,

    • rozwiązania spółki i otwarcia likwidacji.

     

    Walne zgromadzenie akcjonariuszy może być zwyczajne lub nadzwyczajne. Zwyczajne walne zgromadzenie powinno się odbyć w ciągu sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego a jego przedmiotem jest rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok, podjęcie uchwały o wypłacie dywidendy albo pokryciu straty oraz o udzieleniu członkom organów spółki absolutorium w związku z pełnieniem przez nich obowiązków.

     

    Umowa prostej spółki akcyjnej nie może ograniczyć również praw przyznanych akcjonariuszom mniejszościowym. Do takich praw należy m.in. prawo żądania zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników i umieszczenia określonych spraw w porządku obrad przez akcjonariusza lub akcjonariuszy reprezentujących co najmniej jedną dwudziestą ogólnej liczby akcji.

     

    Decyzje walnego zgromadzenia akcjonariuszy zapadają w formie uchwał. Kodeks spółek handlowych określa jaką większością muszą być podejmowane uchwały dotyczące konkretnych spraw (np. zmiana umowy spółki wymaga większości trzech czwartych głosów). Możliwe jest wprowadzenie do umowy spółki bardziej restrykcyjnych zasad w tym zakresie, lub rozszerzenie katalogu spraw, które wymagają np. jednomyślnej uchwały akcjonariuszy, nie można jednak przyjął łagodniejszych warunków, niż te określone w przepisach.

     

    Odpowiedzialność członków organów w prostej spółce akcyjnej

     

    Członkowie organów w prostej spółce akcyjnej ponoszą odpowiedzialność z tytułu pełnionych przez nich funkcji. Dotyczy to zarówno członków zarządu, członków rady nadzorczej jak również osób pełniących funkcje członków rady dyrektorów (zarówno dyrektorów wykonawczych jak i niewykonawczych). Członkowie organów mogą ponosić odpowiedzialność zarówno wobec spółki, jak i wobec jej wierzycieli.

     

    Członek organu (zarządu, rady nadzorczej, rady dyrektorów) odpowiada wobec spółki za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania swoich obowiązków, w tym z niedołożenia należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru jego działalności lub niedochowania lojalności wobec spółki. Okolicznością wyłączającą tę odpowiedzialność jest brak jego winy.

     

    Inaczej wygląda kwestia odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec osób trzecich. Członkowie zarządu albo rady dyrektorów w prostej spółce akcyjnej mogą odpowiadać za jej zobowiązania w sytuacji w której egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna. Aby uwolnić się od tej odpowiedzialności muszą oni wykazać, że we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu. Nawet jeśli nie wystąpią powyższe przesłanki, członek zarządu lub rady dyrektorów może uwolnić się od odpowiedzialności wykazując, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie nastąpiło z jego winy albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

     

    Ideą wprowadzenia do polskiego porządku prawnego prostej spółki akcyjnej było stworzenie podmiotu cechującego się dużą elastycznością, który ma umożliwić prowadzenie różnorodnej działalności gospodarczej. Wprowadzenie modelu zarządzania spółką opartego o radę dyrektorów z pewnością spełnia to założenie, gdyż pozwala na stworzenie struktury organizacyjnej dostosowanej do specyfiki działalności spółki, które bardzo dobrze sprawdzi się zarówno w małych podmiotach jak i tych zdecydowanie większych.

     

    Marta Żminkowska

    Tagi prosta spółka akcyjna PSA

    Potrzebujesz pomocy w Twojej sprawie?
    Skontaktuj się z nami:

    Kancelaria Prawna PragmatIQ

    kancelaria@doradzamy.to

    Masz pytania?

    Skontaktuj się z ekspertem!

    Wojciech Kaptur

    Radca prawny,

    Doradca podatkowy

    w.kaptur@doradzamy.to

    Napisz mail

    Popularne tematy

    Newsletter

    • otrzymasz bezpłatne opracowanie najczęstszych błędów przy zakładaniu spółki komandytowej
    • bez spamu
    • raz w miesiącu
    Tagi prosta spółka akcyjna PSA