Kodeks spółek handlowych przewiduje wiele wariantów restrukturyzacji grup kapitałowych. Warto pamiętać, że tylko część z nich jest neutralna podatkowo.
Podstawową ideą restrukturyzacji jest przejście wszystkich praw i obowiązków spółek łączonych lub dzielonych na spółki powstające w wyniku połączenia lub podziału.Dzięki temu nie ma konieczności przekazywania pojedynczych aktywów i przejmowania zobowiązań między spółkami. Często restrukturyzacja to jedyny sposób na przejęcie przez inną spółkę zezwoleń lub koncesji administracyjnych. Niestety niektóre z operacji restrukturyzacyjnych mogą powodować negatywne skutki podatkowe.
Połączenie z udziałem spółek osobowych
Gdy łączą się spółki kapitałowe, zarówno po stronie spółki przejmującej jak i wspólników spółek przejmowanych nie wystąpi podatek. Wynika to wprost z przepisów ustawy o CIT i PIT. Gwarancja neutralności podatkowej nie obejmuje jednak połączeń, w których uczestniczy spółka osobowa (np. jawna lub komandytowa). W takiej sytuacji obowiązek zapłaty PIT lub CIT może pojawić się u spółki przejmującej i wspólników spółki (spółek) przejmowanej. Wysokość podatku zależy od przyjętych parametrów połączenia i sytuacji finansowej łączonych spółek. Projektując taką transakcję należy więc ją dokładnie zaplanować i w razie potrzeby wystąpić o interpretacje podatkowe dla wszystkich podmiotów biorących udział w restrukturyzacji.
Należy jednak zauważyć, że neutralność podatkowa nie będzie miała zastosowania, jeśli fiskus uzna, że restrukturyzacja nie ma odpowiedniego uzasadnienia ekonomicznego, a głównym lub jednym z głównych celów podejmowanych działań było osiągnięcie korzyści podatkowej.
Warto też pamiętać, że kapitał zakładowy spółki przejmującej, który zostanie zwiększony w związku z połączeniem zostanie opodatkowany podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Ustawa o PCC zwalnia z podatku tylko połączenia spółek kapitałowych.
Przejęcie spółki ze stratą podatkową
Wbrew nazwie strata podatkowa jest korzystną wartością. Umożliwia ona obniżenie podatku w przyszłości. Warto więc pamiętać, że spółka przejmująca nie może rozliczyć straty podatkowej spółki przejmowanej. Oznacza to, że strata podatkowa wygenerowana w spółce przejmowanej bezpowrotnie przepada.
Podział bez zorganizowanych części przedsiębiorstwa
Zgodnie z KSH podzielić można tylko spółki kapitałowe. Operacja ta będzie neutralna podatkowo tylko, jeśli zarówno majątek przekazywany do innej spółki (majątek wydzielany), jak i majątek pozostający w spółce dzielonej, będzie stanowił tzw. zorganizowaną część przedsiębiorstwa (ZCP). W konsekwencji, jeśli w spółce dzielonej nie będziemy w stanie wyodrębnić dwóch ZCP wtedy zarówno po stronie spółek, jak i ich wspólników może powstać obowiązek podatkowy w zakresie PIT lub CIT. Analogicznie jak w przypadku połączenia wysokość opodatkowania będzie zależała od parametrów operacji i stanu księgowego dzielonej spółki. Podział spółki bez wyodrębniania ZCP może również spowodować wątpliwości na gruncie VAT – organy podatkowe mogą uznać, że przekazanie majątku spółki dzielonej powinno być traktowane jak dostawa towarów.
Warto pamiętać, że jeśli z przyczyn biznesowych korzystne jest przeprowadzenie opisanych wyżej operacji to nie należy z tego rezygnować, tylko zastanowić się z doradcami jakie działania dostosowawcze podjąć, by zrealizować cele i nie zapłacić zbyt zawyżonych podatków.
Wojciech Kaptur
