Zgodnie z Ordynacją podatkową postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne. Co oznacza ta podstawowa zasada dla podatnika i jakie obowiązki stoją przed Organem odwoławczym?
Podstawowa zasada postępowania podatkowego
Artykuł 127 Ordynacji podatkowej wskazuje, że postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne. Zasada ta jest realizacją gwarancji konstytucyjnych. Istota wspomnianej zasady nie ogranicza się do formalnej możliwości wniesienia odwołania, środka zaskarżenia na czynność (decyzję) organu pierwszej instancji. Organ odwoławczy obowiązany jest jeszcze raz do merytorycznego rozpoznania sprawy, czyli do przeprowadzenia sprawy „po raz drugi”, a nie zawęzić swoją rolę do kontroli decyzji organu pierwszej instancji. A zatem rola Organu odwoławczego nie sprowadza się jedynie do kontroli zasadności argumentów postawionych w stosunku do orzeczenia organu pierwszej instancji.
Stanowisko sądów
Wspomniana zasada jest to podstawowa zasada postępowania podatkowego, którą wyjaśnił NSA w wyroku z czerwca 2014 roku (sygn. II FSK 218/14): Zasada dwuinstancyjności wyraża (…) prawo podatnika do rozstrzygnięcia sprawy dwukrotnie, w dwóch organach. Dla jej realizacji konieczne jest, by rozstrzygnięcia w obydwu instancjach zostały poprzedzone przeprowadzeniem przez każdy z organów postępowania umożliwiającego osiągnięcie celów, dla których postępowanie to jest prowadzone.
Warto również podkreślić stanowcze stanowisko WSA w Lublinie, który w wyroku z lutego 2014 roku (sygn. III SA/Lu 866/13) podkreślił, że stosownie do art. 127 Ordynacji podatkowej postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne, co oznacza, że w wyniku złożenia środka zaskarżenia, sprawa będzie w całości przedmiotem postępowania. Stwarza to obowiązek dwukrotnego rozpoznania sprawy, czyli konieczność przeprowadzenia dwukrotnie postępowania wyjaśniającego, dwukrotnego ustalenia stanu faktycznego i dwukrotnej wykładni przepisów prawa.
W podobnym kierunku wypowiedział się WSA w Bydgoszczy, który w wyroku z października 2013 roku (sygn. I SA/Bd 488/13) stwierdził, że: fakt, iż postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne oznacza tyle, że organ odwoławczy jest zobowiązany oprócz odniesienia się do zarzutów zawartych w odwołaniu także do ponownego rozparzenia sprawy. Istotą zasady dwuinstancyjności jest bowiem prawo do dwukrotnego rozpoznania sprawy. Działanie organu odwoławczego nie może zatem ograniczać się do kontroli decyzji organu pierwszej instancji.
Analiza czynności Organu odwoławczego
W związku z tym, warto bacznie obserwować poszczególne czynności dokonywane przez Organu odwoławczy. Postępowanie w drugiej instancji nie może bowiem sprowadzać się do przytaczania argumentacji organu pierwszej instancji oraz zarzutów strony postępowania, a następnie do wyboru, które stanowisko jest bardziej przekonywujące. Postępowanie odwoławcze jest postępowaniem ponownym w tej samej sprawie.
Tomasz Bojkowski
Marcin Szuflak
