Proces analizy sytuacji podatkowej stron transakcji musi być przeprowadzony kompleksowo, aby sprawdzić czy:
- istnieją możliwości alternatywnego ułożenia biznesu,
- czy wybór takiego rozwiązania generuje jakieś koszty, a jeżeli tak, to jakie,
- czy jest to sprawdzona praktyka i jak jest oceniana przez organy skarbowe.
- jakie są możliwe formy zabezpieczenia interesów poszczególnych stron transakcji.
Stąd poniższa lista zaleceń, dla planujących optymalizację podatkową:
1) Sprawdź legalność rozwiązania.
Część tzw. „optymalizacji” jest po prostu uchylaniem się od opodatkowania, które jest zabronione przez prawo. Niejednokrotnie podatnicy spotykają się z rozwiązaniami nielegalnymi, które nie mogą i nie powinny być nazywane optymalizacją podatkową. Stąd z zasady należy odrzucić wszelkie rozwiązania sprzeczne z prawem, bądź balansujące na jego granicy. Odradzamy więc korzystanie np. z ofert typu „dam koszty” czy „sprzedam faktury”.
2) Znajdź uzasadnienie biznesowe przeprowadzanej optymalizacji.
Czasami wystarczającym uzasadnieniem dla wyboru jakiegoś rozwiązania jest wola zapłaty niższego podatku. Niejednokrotnie jednak wybór optymalnego rozwiązania wsparty jest innymi argumentami. Warto więc zastanowić się dlaczego wybieramy ten, a nie inny model i jakie możemy zaprezentować tego uzasadnienie.
3) Ustal czy rozwiązanie wykorzystuje tzw. lukę w prawie, czy oparte jest na konkretnych przepisach.
Zasadą w prawie podatkowym jest, że podatki powinny wynikać z jasno brzmiącej ustawy. Jeśli zatem przepis o czymś nie stanowi, można twierdzić, że nie ma w takim przypadku podatku. Czasami to skuteczna metoda. Czasami jednak optymalizacja polega na skorzystaniu z przepisu wykluczającego opodatkowanie – co zwiększa bezpieczeństwo operacji. Oczywiście poza tymi dwoma skrajnymi sytuacjami jest wiele sytuacji pośrednich – wynikających z rozbieżności w interpretacji przepisów przez organy podatkowe czy sądy – warto więc w każdej sytuacji zrozumieć podstawy prawne danego modelu optymalizacyjnego. Pamiętaj „nieznajomość prawa szkodzi”!
4) Sprawdź czy optymalizacja bazuje na prawie polskim, czy obcym.
Jeśli tak, to warto pomyśleć o odpowiedniej analizie zagranicznych uwarunkowań, a także kosztów nie tylko założenia ale i utrzymania tych struktur.
5) Zweryfikuj praktykę.
Warto sprawdzić przed wyborem takiego, czy innego rozwiązania, czy dana optymalizacja była już stosowana w praktyce i czy były spory na tym tle. Znając praktykę sporów z lat poprzednich można przewidywać reakcje organów skarbowych. Czasami jednak „kto pierwszy ten lepszy”.
6) Sprawdź model u kilku fachowców.
Mimo, że z reguły optymalizację przeprowadza jeden zaufany doradca warto sprawdzić zdanie innych specjalistów w tej materii. Przed ostatecznym wyborem wariantu warto posłuchać kilku opinii z różnych źródeł – czasami taka wymiana poglądów „szlifuje” pomysł.
7) Zabezpiecz optymalizację.
Warto pomyśleć o zabezpieczeniu wybranego modelu biznesu. Jeśli to możliwe (i potrzebne) wystąp o indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego albo zamów opinię podatkową analizującą skutki podatkowe (najlepiej u kogoś kto ma wysoką polisę w razie błędu w sztuce).
8) Szukaj skutków ubocznych optymalizacji.
Warto sprawdzić czy dokonanie optymalizacji nie spowoduje negatywnych konsekwencji w innych obszarach. Znane nam są z praktyki sytuacje, w których ktoś był tak skoncentrowany na oszczędnościach podatkowych, że nie zwrócił uwagi na upadający biznes, czy narastający konflikt wśród wspólników.
9) Weryfikuj termin wprowadzenia optymalizacji.
Wobec ciągle zmieniających się przepisów i ich interpretacji – częstokroć pomysł w jednym roku podatkowym nie wytrzymuje próby czasu i w następnym roku (zwłaszcza po zmianie przepisów) „nie działa”. Trzeba więc odpowiednio szybko rozpocząć transakcję tak, by ją zakończyć przed potencjalną nowelizacją przepisów.
10) Uważaj na koszty optymalizacji.
Jednym z końcowych elementów jest zbadanie całościowych kosztów przeprowadzenia całego rozwiązania. Nie chodzi tu tylko o koszty podatkowe, ale wszelkie inne które mogą być związane z realizacją nowego modelu biznesowego. Te koszty to koszty notarialne, sądowe, podatkowe, biegłych, audytów, wycen i oczywiście … doradców.
Rafał Szymkowiak
