Prosta spółka akcyjna jako nowy byt w polskim systemie prawnym budzi wiele emocji oraz wątpliwości wśród przedsiębiorców. Szczególnym zainteresowaniem cieszy się tematyka składki zdrowotnej oraz ubezpieczeń społecznych, ponieważ w tym zakresie PSA może okazać się bardzo korzystną formą działalności gospodarczej.
Aktualizacja: 26 stycznia 2023 r.
Składki ZUS akcjonariuszy w prostej spółce akcyjnej
Podobnie jak inne spółki kapitałowe, prosta spółka akcyjna jako osoba prawna na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (składają się na nie ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe). Natomiast obowiązek opłacania składek ZUS może w pewnych sytuacjach spoczywać na akcjonariuszach prostej spółki akcyjnej .
Zasada ogólna jest taka, że akcjonariusze prostej spółki akcyjnej, niezależnie od tego czy w spółce mamy tylko jednego akcjonariusza czy jest ich więcej, nie płacą z tego tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. A zatem jest to lepsza sytuacja niż w spółce z o.o. czy zwykłej spółce akcyjnej, w których jedyny wspólnik (akcjonariusz) ma obowiązek opłacać takie składki.
Akcjonariusz prostej spółki akcyjnej będzie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, tylko jeżeli zdecydował się na wniesienie do spółki wkładu w postaci świadczenia pracy lub usług. Przy czym wówczas obowiązek będzie dotyczył tylko tego akcjonariusza, który wniosł taki wkład. Pozostali akcjonariusze nie będą musieli płacić składek ZUS.
Oczywiście trzeba pamiętać o kwestii zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych. Jeżeli akcjonariusz ma inną podstawę do tych ubezpieczeń (np. umowę o pracę), to nawet gdy wniesie do spółki wkład postaci świadczenia pracy lub usług, to nie będzie musiał płacić drugi raz.
Składka zdrowotna akcjonariuszy w prostej spółce akcyjnej
Obowiązek zapłaty przez akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej składki zdrowotnej kształtuje się analogicznie jak w przypadku składek ZUS (na ubezpieczenia społeczne).
Akcjonariusze prostej spółki akcyjnej, niezależnie od tego czy w spółce mamy tylko jednego akcjonariusza czy jest ich więcej, nie płacą z tego tytułu składek zdrowotnych. Czyli nadal korzystniej niż w spółce z o.o. czy zwykłej spółce akcyjnej, w których jedyny wspólnik (akcjonariusz) ma obowiązek opłacać składkę zdrowotną.
Dopiero jeżeli akcjonariusz wniesie do prostej spółki akcyjnej wkład w postaci świadczenia pracy lub usług, to będzie miał obowiązek opłacania z tego tytułu składki zdrowotnej. I oczywiście będzie to dotyczyć tego akcjonariusza. Inni, którzy wnieśli np. wkład pieniężny, takiego obowiązku płatności składek nie będą mieli.
Powyższe sprawia, że prosta spółka akcyjna może okazać się niezwykle korzystna dla przedsiębiorców, którzy przy jednoczesnym ograniczeniu własnej odpowiedzialności nie chcą prowadzić firmy wspólnie z inną osobą. Będą bowiem mogli oszczędzić na kosztach składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Jednocześnie warto zaznaczyć, że świadczenie pracy lub świadczenie usług na rzecz spółki może przynieść inne korzyści, o czym piszemy więcej w artykule Zalety i wady prostej spółki akcyjnej.
Chcesz wiedzieć jak finansować spółkę i dokonać w niej zmian? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w II tomie naszej książki „Spółka z o.o. w pytaniach i odpowiedziach”!
Wniesienie do prostej spółki akcyjnej wkładu w postaci świadczenia pracy lub usług
Jak zostało wspomniane powyżej obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz składce zdrowotnej podlegają wyłącznie akcjonariusze prostej spółki akcyjnej, którzy zdecydowali się na wniesienie wkładu w postaci świadczenia pracy lub usług.
Koszty składek ZUS
Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych akcjonariusze PSA wnoszący wkład w powyższy sposób są objęci obowiązkiem uiszczenia wymaganych składek społecznych w wysokości obliczonej od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w 2022 roku, składki wyniosą 1211,28 zł miesięczne dla akcjonariusza prostej spółki akcyjnej, który podlega ubezpieczeniu chorobowemu, natomiast w 2023 r. będzie to kwota 1418,48 zł).
Koszty składki zdrowotnej
Tymczasem ubezpieczenie zdrowotne dla akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej, którzy wniosą do spółki wkład niepieniężny w postaci świadczenia usług lub pracy wyniesie 9% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za IV kwartał roku, poprzedzającego rok, za który opłacamy składkę zdrowotną. Powyższe oznacza, że w 2022 roku akcjonariusze zapłacą składkę w wysokości 559,89 zł miesięcznie, natomiast w roku 2023 składka ta wyniesie 626,93 zł miesięcznie.
Warto zauważyć, że akcjonariusz prostej spółki akcyjnej nie może skorzystać z preferencji w uiszczaniu składek ZUS (takich jak ulga na start czy tzw. mały ZUS), które przysługują osobom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą i już od początku istnienia P.S.A. będzie musiał odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne w pełnej wysokości.
Jednakże, jeżeli akcjonariusz prostej spółki akcyjnej posiada więcej niż jeden tytuł do ubezpieczeń (np. umowa zlecenia czy umowa o pracę), to podobnie jak osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, w związku ze zbiegiem tytułów ubezpieczenia, będzie podlegać ubezpieczeniom społecznym wyłącznie z jednego z nich.
Kiedy w prostej spółce akcyjnej nastąpi obowiązek zapłaty składek w przypadku wniesienia do spółki wkładu w postaci świadczenia usług lub pracy?
W przypadku prostej spółki akcyjnej, wkład w postaci świadczenia usług lub pracy nie skutkuje natychmiastowym obowiązkiem uiszczenia składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne.
Ustawodawca wprowadził na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w tym zakresie znaczne udogodnienie, bowiem obowiązek uiszczania składek ZUS oraz zdrowotnej powstanie dopiero od dnia rozpoczęcia świadczenia usług lub pracy przez akcjonariusza prostej spółki akcyjnej.
Co więcej, jeżeli akcjonariusz zaprzestanie wykonywania tych świadczeń na rzecz spółki, od dnia ich zakończenia nie będzie miał już obowiązku zapłaty ubezpieczenia ZUS oraz składki zdrowotnej.
Składki członków organów w prostej spółce akcyjnej
Członek zarządu, rady nadzorczej lub rady dyrektorów w prostej spółce akcyjnej może pełnić swoją funkcję na podstawie powołania lub na podstawie umowy zawartej ze spółką (na przykład umowy o pracę lub kontraktu menedżerskiego).
Członek organu pełniący funkcję na podstawie powołania
W pierwszym przypadku członek organu będzie obowiązkowo podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu w wysokości 9% uzyskiwanego dochodu. Oznacza to, że obowiązek uiszczania składek powstanie tylko, gdy będzie on pobierał wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji.
W przypadku członków rady nadzorczej prostej spółki akcyjnej, otrzymujących wynagrodzenie z tego tytułu, poza ubezpieczeniem zdrowotnym będą oni podlegać obowiązkowo także ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu i rentowemu). Nie będą jednakże zmuszeni do uiszczania składek chorobowej i wypadkowej, ponieważ podlegają tym składkom wyłącznie w sposób dobrowolny.
Członek organu pełniący funkcję na podstawie umowy
Natomiast, gdy członek organu pełni swoją funkcję na postawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej będzie on obowiązkowo podlegał ubezpieczeniom właściwym dla danej umowy. Warto zaznaczyć, że w przypadku składek na ubezpieczenia społeczne członkowie organów mają możliwość skorzystania ze zbiegu tytułów ubezpieczeń, o którym wspominaliśmy powyżej. W przypadku składki zdrowotnej, należy opłacić ją odrębnie dla każdego tytułu i nie można w tym zakresie skorzystać z żadnych preferencji.
Zachęcamy do zapoznania się z naszym artykułem Jakie są organy w prostej spółce akcyjnej?, w którym bardziej szczegółowo omawiamy organy występujące w PSA.
Kto jest płatnikiem składek w prostej spółce akcyjnej?
Jak zostało wspomniane powyżej, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz składce zdrowotnej mogą podlegać wyłącznie ci akcjonariusze spółki będący osobami fizycznymi, którzy wnieśli do spółki wkład w postaci świadczenia usług lub pracy.
Warto zaznaczyć, że jeżeli pojawi się obowiązek zapłaty, to nie spółka będzie miała obowiązek uiszczania składek ZUS a sam akcjonariusz. Oznacza to, że jego pozycja będzie podobna do tej, w której znajduje się osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą.
W przypadku członków organów spółki w każdym przypadku płatnikiem składek będzie prosta spółka akcyjna.
ZUS w prostej spółce akcyjnej to nie wszystko
Składki ZUS oraz podleganie przez akcjonariuszy ubezpieczeniu zdrowotnemu to nie jedyne ważne kwestie, które należy brać pod uwagę analizując funkcjonowanie prostej spółki akcyjnej.
Równie istotne są formalno-prawne aspekty funkcjonowania PSA takie jak sporządzenie umowy spółki lub sposób mianowania członków zarządu. W związku z tym polecamy Twojej uwadze artykuły Kapitał akcyjny w prostej spółce akcyjnej oraz Struktura majątkowa prostej spółki akcyjnej, które objaśnią dlaczego na gruncie przepisów KSH jest to forma działalności gospodarczej o charakterze innowacyjnym.
Podatki w prostej spółce akcyjnej
Jedną z najważniejszych kwestii, które należy brać uwagę rozważając prowadzenie działalności w formie prostej spółki akcyjnej jest także opodatkowanie. PSA jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Jeżeli chcecie dowiedzieć się więcej o podatku dochodowym w prostej spółce akcyjnej zachęcamy do zapoznania się z naszym artykułem Prosta spółka akcyjna - jak jest opodatkowana?. W artykule poruszamy także kwestię opodatkowania akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej - zarówno osób fizycznych, jak i osób prawnych.
Ponadto, zachęcamy do subskrybowania naszego newslettera, w którym omawiamy najważniejsze wydarzenia w ostatnim czasie, takie jak orzeczenia wydawane przez Naczelny Sąd Administracyjny oraz wszelkie kwestie podatkowe niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej.
Kacper Tokarz
