Katalog spółek został rozszerzony o nowy rodzaj w postaci prostej spółki akcyjnej. Główną zaletą tej spółki jest duża swoboda w kształtowaniu postanowień umownych i elastyczność, której brakuje w pozostałych spółkach kapitałowych. Dla PSA przewidziane są także korzystne zasady w podatku od czynności cywilnoprawnych przewidujące brak opodatkowania działań reorganizacyjnych. Sprawdź, jak kształtuje się kwestia podatku PCC w prostej spółce akcyjnej!
Dla kogo prosta spółka akcyjna?
Z dniem 1 lipca 2021 r. w życie weszła nowelizacja kodeksu spółek handlowych wprowadzająca nową formę prawną. Prosta spółka akcyjna opiera się na konstrukcji spółki akcyjnej, jednak zawiera elementy do tej pory charakterystyczne dla spółek osobowych, takich jak większe powiązanie z osobą wspólnika, czy możliwość ustalenia udziałów w zyskach nieproporcjonalnie do posiadanej liczby akcji.
Jedną z nowości, które wprowadza PSA, jest konstrukcja kapitału własnego. Zamiast kapitału zakładowego w PSA funkcjonuje kapitał akcyjny spółki. Kodeks spółek handlowych wskazuje, że kapitał ten powinien wynosić co najmniej 1 złoty. Więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule Kapitał akcyjny w prostej spółce akcyjnej.
Przepisy regulujące PSA pozwalają na większą elastyczność w kształtowaniu stosunków majątkowo-organizacyjnych, niż było to możliwe w spółce akcyjnej lub spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Więcej o zaletach i wadach w prostej spółce akcyjnej przeczytasz artykule Zalety i wady prostej spółki akcyjnej
Opodatkowanie w prostej spółce akcyjnej
W prostej spółce akcyjnej podatki nie odbiegają od tych, obecnych w pozostałych spółkach kapitałowych. PSA jest podatnikiem CIT, tym samym do prostej spółki akcyjnej ma zastosowanie standardowa stawka podatku CIT – 9% i 19%.
Dochód podatkowy w PSA ustala się na podstawie przychodów i kosztów uzyskania przychodów w oparciu o dwa źródła: przychody z zysków kapitałowych oraz przychody z innych źródeł. Z wykorzystaniem 9% CIT nie można opodatkować dochodów spółek kapitałowych z zysków kapitałowych.
Przychód z dywidend opodatkowany jest 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym, który nie podlega pomniejszeniu o koszty. Wspomnianą stawkę stosuje się u akcjonariuszy PSA będących podatnikiem CIT lub PIT. W przypadku akcjonariuszy CITowców ustawodawca przewidział możliwość zastosowania zwolnienia dywidendowego. Więcej na temat opodatkowania prostej spółki akcyjnej i jej akcjonariuszy przeczytasz w artykule Prosta spółka akcyjna – jak jest opodatkowana?
Akcjonariusz prostej spółki akcyjnej a składki ZUS
Co do zasady, akcjonariusze są zwolnieni z obowiązku płatności składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Jeśli jednak wniosą wkład do spółki w postaci świadczenia pracy lub usług będą podlegali obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu na zasadach określonych dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.
Świadczenie pracy lub świadczenie usług przez akcjonariuszy na rzecz PSA będzie skutkowało obowiązkiem zapłaty składki zdrowotnej w zryczałtowanej kwocie, wynoszącej 9% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za IV kwartał roku, poprzedzającego rok, za który opłacamy składkę zdrowotną. Dodatkowo, akcjonariusze będą podlegali obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Estoński CIT w prostej spółce akcyjnej
Od 2022 r. prosta spółka akcyjna może także wybrać opodatkowanie w formie ryczałtu od dochodów spółek (estoński CIT). Wejście na reżim estoński dla niektórych podatników jest legalnym sposobem na ograniczenie obciążeń podatkowych. Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, spółki mają możliwość zredukowania stawki podatku oraz bieżących obciążeń podatkowych do zera. Więcej o wadach i zaletach estońskiego CIT znajdziesz w naszym artykule Estoński CIT - wady i zalety
Czy prosta spółka akcyjna może korzystać z ulg podatkowych?
Podobnie jak inne spółki kapitałowe, prosta spółka akcyjna ma prawo do ulg przewidzianych dla podatników CIT. Jeśli PSA spełnia wymagania określone przez ustawodawcę, to może skorzystać ze wszystkich ulg podatkowych. Jednocześnie, nie przewidziano dla tej formy prawnej żadnych specjalnych udogodnień podatkowych w tym zakresie.
Prosta spółka akcyjna może korzystać z ulg takich jak np. ulga B+R, czy IP-BOX. Dzięki ulgom podatkowym, prosta spółka akcyjna może legalnie zmniejszyć poziom opodatkowania, co przełoży się na ostateczne zyski osiągane przez akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule Z jakich ulg podatkowych może skorzystać prosta spółka akcyjna?
PCC w prostej spółce akcyjnej
Na gruncie ustawy o PCC do katalogu spółek kapitałowych należą - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna oraz spółka europejska. Prosta spółka akcyjna nie została ujęta w katalogu spółek kapitałowych ani spółek osobowych.
Fakt, że PSA, jako nowy rodzaj spółki nie znalazł się w ustawie o PCC jest kluczowe przede wszystkim w kontekście opodatkowania tym podatkiem takich działań jak zmiana umowy PSA, czy umowa pożyczki. Jak się okazuje, istotne znaczenie ma również dyrektywa Rady Nr 2008/7/WE i związana z nią zasada stand still.
Dyrektywa o podatku kapitałowym
Podatek PCC w zakresie obejmującym opodatkowanie umów spółek kapitałowych objęty jest regulacjami unijnymi. Zgodnie z nimi państwa członkowskie nie mogą nakładać podatków pośrednich od wkładów kapitałowych, a takim podatkiem jest właśnie PCC.
Przepisy Dyrektywy nadają kontekst braku uwzględnienia PSA w ustawie o PCC. Ten nowy typ spółki kapitałowej nie został w niej uwzględniony właśnie ze względu na brak możliwości objęcia tym podatkiem. Po prostu przepisy unijne nie pozwoliły na objęcie PSA podatkiem od czynności cywilniprawnych.
Nie oznacza to jednak, że PSA nigdy nie będzie podatnikiem PCC. Spółka będzie musiała zapłacić podatek o dokonanych czynności zawartych w tej ustawie, np. od zawartej umowy sprzedaży lub pożyczki, tak jak każdy inny podmiot. Zwolnienie wynikające z Dyrektywy dotyczy wyłącznie zawarcia umowy spółki i jej zmian.
Zasada "stand still"
W tym miejscu mogą się pojawić wątpliwości, dlaczego z ustawy o PCC wynika, że zmiany umów spółek z o.o. lub S.A. są opodatkowane, skoro w myśl Dyrektywy powinny podlegać zwolnieniu. Fakt ten wynika z obowiązującej zasady stand still, zgodnie z którą jeżeli państwo członkowskie naliczało podatek kapitałowy przed dniem 1 stycznia 2006 r., to dalej może go utrzymać, natomiast nie ma prawa wprowadzać go po tej dacie. Spółki z o.o. oraz zwykłe spółki akcyjne istniały już przed dniem 1 stycznia 2006 r. i były objęte PCC. A skoro prosta spólka akcyjna pojawiła się w polskim prawie dopiero 1 lipca 2021 r., to nie mogła już zostać objęta podatkiem od wkładów kapitałowych.
W związku z kolejnymi zmianami przepisów, również zmiany umów spółek z o.o. i S.A. nie powinny być opodatkowane PCC, o ile polegają na wniesieniu aportu opodatkowanego lub zwolnionego z VAT. W tej części ustawa jest niezgodna z Dyrektywą, co jednak nie dotyczy PSA.
Zawarcie umowy prostej spółki akcyjnej a PCC
Katalog czynności opodatkowanych PCC jest zamknięty - lista wszystkich opodatkowanych czynności wymieniona jest w ustawie o PCC, wśród których znajduje się m.in. umowa spółki. Podatkowi podlega zatem m.in. zawarcie umowy spółki.
Jednakże, założenie prostej spółki akcyjnej nie wywołuje żadnych skutków podatkowych w świetle ustawy o PCC. Zawarcie umowy prostej spółki akcyjnej nie jest opodatkowane podatkiem PCC. Ponieważ w dniu 1 stycznia 2006 r. prosta spółka akcyjna nie była unormowana w polskim porządku prawnym. Biorąc zatem pod uwagę opisaną wyżej zasadę stand still należy uznać, że jeśli umowa prostej spółki akcyjnej nie była w tej dacie opodatkowana podatkiem PCC to w rezultacie nie może być ona nim objęta.
W tej sprawie wypowiedział się Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 19 lutego 2020 r., sygn. 0111-KDIB2-2.4014.306.2019.1.MM. Potwierdził, że zawarcie umowy prostej spółki akcyjnej nie podlega opodatkowaniu PCC ze względu na przepisy europejskie oraz z uwagi na fakt, że PSA nie jest objęta regulacją ustawy o podatku PCC.
Zmiana umowy PSA a PCC
Opodatkowaniu PCC podlega także zmiana umowy spółki, rozumiana jako podwyższenie kapitału zakładowego, wniesienie dopłat, przekształcenie oraz połączenie. Jest to również element unijnego podatku od wkładów kapitałowych i przez to podlega regule stand still. W konsekwencji PSA nie mogła zostać objęta PCC od tych zdarzeń.
Również tu potwierdzenie płynie od Dyrektora KIS w interpretacji z dnia 6 czerwca 2022 r., 0111-KDIB2-2.4014.71.2022.3.PB.
Podsumowując, podwyższenie kapitału akcyjnego PSA, przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej lub innej spółki w PSA oraz połączenie z udziałem PSA jako spółki przejmującej lub nowo zawiązanej nie podlega opodatkowaniu PCC.
Pożyczka w prostej spółce akcyjnej a PCC
Do zamkniętego katalogu czynności cywilnoprawnych, od których należy uiścić PCC zalicza się również umowę pożyczki. Prosta spółka akcyjna może być zobowiązana do zapłaty PCC w związku z otrzymaną pożyczką. Skutki podatkowe zależą jednak od tego, kto takiej pożyczki udzieli - czy jest to wspólnik czy osoba trzecia.
Jeśli pożyczkodawcą prostej spółki akcyjnej będzie osoba trzecia (niebędąca wspólnikiem spółki), wówczas od pożyczki będzie trzeba zapłacić PCC w wysokości równej 0,5%. Podatek ten będzie obciążał pożyczkobiorcę, czyli prostą spółkę akcyjną. Chyba że udzielenie tej pożyczki będzie podlegało opodatkowaniu VAT. Należy bowiem zaznaczyć, że poza pewnymi wyjątkami PCC nie podlegają czynności cywilnoprawne w zakresie w jakim są opodatkowane VAT, a także zasadniczo czynności, w związku z dokonaniem których co najmniej jedna ze stron jest zwolniona z VAT. Jeżeli więc pożyczkodawca udzieli pożyczki w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, wówczas pożyczka ta nie będzie podlegała PCC. Będzie za to podlegać opodatkowaniu VAT, ale będzie z niego zwolnioniona, dzięki czemu obciążenia fiskalne będą mniejsze.
Inaczej będzie się kształtować sytuacja, w której pożyczki dla spółki będzie chciał udzielić wspólnik (akcjonariusz) prostej spółki akcyjnej. Na gruncie ustawy o PCC udzielenie spółce pożyczki przez jej wspólnika jest traktowane jako "zmiana umowy spółki". A z uwagi na to, że zmiana umowy prostej spółki akcyjnej nie podlega pod PCC, to od pożyczki udzielonej prostej spółce akcyjnej przez jej wspólnika nie trzeba płacić PCC.
Pomimo wątpliwości wynikających z faktu, że prosta spółka akcyjna nie jest traktowana jako spółka kapitałowa na gruncie ustawy o PCC, w naszej ocenie umowa pożyczki od wspólnika dla PSA nie może być objęta PCC. Taka umowa w Dyrektywie zrównana jest z wniesieniem wkładu do spółki, czyli również nie powinna być opodatkowana.
Jeśli planujesz przekształcenie swojej spółki w prostą spółkę akcyjną lub założenie nowej działalności gospodarczej od podstaw – zapraszamy do kontaktu, nasz doradca podatkowy lub radca prawny na pewno pomoże!
Zachęcamy również do subskrybowania naszego newslettera, w którym omawiamy najważniejsze zmiany w prawie i podatkach.
Arkadiusz Raducki
Paweł Malewski