Zastanawiasz się czym jest ukryty zysk w estońskim CIT oraz jak go rozpoznać? Poznaj odpowiedzi na pytania o ukryte zyski w estońskim CIT. 

Czym jest estoński CIT? 

Ryczałt od dochodów spółek, czyli tzw. estoński CIT, po raz pierwszy został zastosowany w Estonii w 2000 roku. Dzięki tej zmianie wzrost gospodarczy tego kraju przybrał zdumiewające tempo. Zmiany dało się zauważyć np. w podwojonej stopie inwestycji, czy też zwiększonej płynności finansowej przedsiębiorców. Wizja rozwoju firm, ich innowacyjności i produktywności skłoniła Polskę do wprowadzenia estońskiego CIT w 2021 roku. 

Na czym polega opodatkowanie w formie estońskiego CIT?

W Polsce ryczałt od dochodów spółek (tzw. estoński CIT) jest alternatywną formą opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych. Założenia nie są też bardzo skomplikowane. Moment opodatkowania dochodów spółki przypada w chwili wypłaty zysku wspólnikowi lub transferu pieniędzy ze spółki. Dzięki takiemu rozwiązaniu spółka może sama decydować o wysokości podatku. To od wspólników bowiem zależy, jaka część zysku zostanie im wypłacona i w którym momencie to nastąpi. W konsekwencji płynność spółki może ulec poprawie, a motywacja do inwestowania znacząco się zwiększa. 

Więcej informacji o estońskim CIT znajdziesz w naszym artykule Estoński CIT - wady i zalety  

Nie wiesz czy przejść na estoński CIT? Zastanawiasz się czy będzie to dla Ciebie korzystne rozwiązanie? Przeczytaj nasz artykuł Estoński CIT – dla kogo od 2024 roku?  

Jeśli nadal masz pytania – skontaktuj się z naszymi specjalistami. Chętnie rozwieją Twoje wątpliwości i doradzą w kwestii estońskiego CIT. 

Pojęcie ukrytych zysków w estońskim CIT 

Ukryte zyski zostały zdefiniowane w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych jako świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku. Ich odbiorcą jest udziałowiec, akcjonariusz albo wspólnik. Może to być także podmiot powiązany z nimi bezpośrednio lub pośrednio.

Ukryte zyski należą do kategorii dochodów, które podlegają opodatkowaniu przez spółkę, nawet gdy dywidenda nie zostanie wypłacona.  

Katalog ukrytych zysków 

Każdy podatnik opodatkowany estońskim CIT, w tym wspólnicy spółek, powinni znać podstawowe rodzaje ukrytych zysków. Pełen katalog znajdziemy w art. 28m ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Ustawa wskazuje, że ukrytym zyskiem może między innymi być: 

• kwota pożyczki (kredytu) udzielonej przez spółkę udziałowcowi, akcjonariuszowi albo wspólnikowi,
• odsetki, prowizje, wynagrodzenia i opłaty od pożyczki (kredytu) udzielonej spółce przez ww. podmioty (ale sama kwota pożyczki udzielonej spółce przez wspólnika ukrytym zyskiem nie jest),
• wydatki na reprezentację,
• darowizny (od spółki do wspólnika),
• świadczenia wykonane na rzecz fundacji prywatnej lub rodzinnej, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym,
• nadwyżka wartości rynkowej transakcji,

a także rzadko występujące, ale również zaliczane do kategorii ukrytych zysków:

• nadwyżka zwróconej kwoty dopłaty, wniesionej do spółki zgodnie z odrębnymi przepisami, ponad kwotę wniesionej dopłaty,
• wypłacone z zysku wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziału (akcji),
• równowartość zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału zakładowego,
• dopłaty wypłacone w przypadku połączenia lub podziału podmiotów,
• odsetki od udziału kapitałowego, wypłacane na rzecz wspólnika przez spółkę,
• zysk przeznaczony na uzupełnienie udziału kapitałowego wspólnika spółki,
• świadczenia pieniężne i niepieniężne wypłacone w przypadku zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w spółce.

Dodatkowe przykłady ukrytych zysków możemy znaleźć w objaśnieniach Ministerstwa Finansów dotyczących ryczałtu od dochodów spółek. Są to:

• wyjazdy wspólników niezwiązane z działalnością gospodarczą spółki,
• naprawy środków trwałych będących własnością wspólników.

Wartość wymienionych wyżej świadczeń, zgodnie z art. 28m ust. 8 ustawy o CIT, określa się na podstawie cen rynkowych, uwzględniając ich stan, stopień zużycia oraz czas i miejsce uzyskania.

Ten artykuł skupi się na najważniejszych i najczęściej spotykanych rodzajach ukrytych zysków. Trzeba jednak pamiętać, że katalog ukrytych zysków jest otwarty. Dlatego ukrytym zyskiem mogą być także niewymienione w nim świadczenia, które mają związek z udziałem w zysku.

Co nie jest ukrytym zyskiem według ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych?

W art. 28m ust. 4 i 4a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca wskazał natomiast katalog świadczeń niebędących ukrytymi zyskami. Ukrytym zyskiem nie są na przykład:

• wynagrodzenia członków zarządu i prokurentów z umowy o pracę, umowy zlecenia i umowy o dzieło, realizowanych poza działalnością gospodarczą — ale tylko do wysokości pięciokrotności średniego wynagrodzenia w spółce, nie więcej niż pięciokrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Nadwyżka ponad tę kwotę będzie z kolei opodatkowana jako ukryty zysk,
• odpisy amortyzacyjne oraz kwoty pożyczki (kredytu) zwróconej przez spółkę udziałowcowi, akcjonariuszowi lub wspólnikowi lub podmiotowi powiązanemu.

Pożyczka na estońskim CIT - kiedy jest ukrytym zyskiem?

Powszechnym rodzajem ukrytego zysku jest kwota pożyczki (bądź kredytu) udzielonej przez spółkę jej udziałowcowi, akcjonariuszowi albo wspólnikowi. Kolejnym przypadkiem są odsetki, prowizje, wynagrodzenia i opłaty z tytułu pożyczki (kredytu), które te osoby udzieliły samej spółce.  

Mówiąc prościej, ukryty zysk to: 

• kwota główna pożyczki (bez odsetek) udzielanej wspólnikowi przez spółkę opodatkowaną estońskim CIT, 
• kwota odsetek, prowizji, wynagrodzeń i opłat od pożyczki (lub kredytu) wypłacanych wspólnikowi przez spółkę na estońskim CIT (w tej sytuacji nie bierze się pod uwagę kwoty głównej pożyczki).  

Co ważne, ww. kwoty nie w każdym wypadku powinny być uznane za ukryte zyski. Ukryte zyski dotyczą bowiem tylko tych świadczeń, które wynikają z prawa wspólników do udziału w zysku. Dlatego zdaniem sądów, jeżeli udzielenie pożyczki przez spółkę wynikało z przyczyn biznesowych, to nie może być mowy o ukrytych zyskach. Organy podatkowe przyjmują jednak w tym zakresie stanowisko niekorzystne dla podatników. Więcej o pożyczkach na estońskim CIT przeczytasz w naszym artykule Pożyczka na estońskim CIT - czy zawsze jest ukrytym zyskiem? 

Nadwyżka rynkowa transakcji

Innym rodzajem ukrytego zysku jest nadwyżka rynkowa transakcji ponad wartość rynkową, która przypada wspólnikom lub podmiotom powiązanym. Dlatego ustalając warunki rozliczeń ze spółką, trzeba zwrócić szczególną uwagę, czy wynagrodzenie mieści się w realiach rynkowych. Z zastrzeżeniem świadczeń niebędących ukrytym zyskiem, ta zasada dotyczy wszystkich rodzajów wynagrodzeń: za usługi, towary i wszelkie inne rodzaje opłat.

Wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą w estońskim CIT 

Czym są wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą? Podobnie, jak w przypadku ukrytych zysków, spółka opodatkowana estońskim CIT ma obowiązek zapłaty podatku także, gdy ponosi wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą.

Ustawa nie zawiera osobnej definicji wydatków związanych i niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Zamiast tego wskazuje, że do wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą nie zalicza się wydatków i odpisów amortyzacyjnych oraz odpisów z tytułu trwałej utraty wartości, związanych między innymi z używaniem samochodów osobowych:

1. w pełnej wysokości - gdy samochody są wykorzystywane wyłącznie na cele działalności,
2. w wysokości 50% - gdy samochody są wykorzystywane także na inne cele.

W spółce na estońskim CIT wydatki i odpisy związane z używaniem samochodów osobowych będą zatem opodatkowane w 50%, jeśli samochód jest wykorzystywany na cele mieszane. Wydatki te nie będą natomiast opodatkowane, jeśli samochód jest używany tylko na potrzeby firmowe.

Przy czym trzeba pamiętać, że przepisy dotyczące samochodów obowiązują w tej postaci od 2023 roku. Kontrowersje związane z rozliczeniem samochodów w 2022 roku opisaliśmy natomiast w artykule Estoński CIT a samochody służbowe pracowników — czy są opodatkowane? 

Zgodnie z objaśnieniami Ministerstwa Finansów, wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą powinny być rozumiane podobnie do wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. Opierając się na tym wyjaśnieniu możemy stwierdzić, że wydatki związane z działalnością gospodarczą to wszystkie wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą to natomiast wszystkie wydatki, których nie obejmuje taka definicja.

Trzeba przy tym pamiętać, że objaśnienia Ministerstwa Finansów nie są decydujące i stanowią jedynie wskazówkę interpretacyjną. Dlatego należy osobno badać, czy każdy wydatek jest związany z działalnością gospodarczą spółki, czy też nie.  

Wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą a ukryte zyski - różnice

Mimo że oba te zdarzenia rodzą obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych w formie estońskiego CIT, nie należy rozumieć ich jednakowo. Podstawowa różnica to podmiot. Ukryty zysk wiąże się z wydatkami, które dotyczą wspólnika, udziałowca, akcjonariusza czy podmiotu powiązanego. W przypadku wydatku niezwiązanego z działalnością gospodarczą, podmiotem może być wspólnik, udziałowiec czy akcjonariusz, ale także osoba zupełnie niepowiązana ze spółką. 

Podsumowując, estoński CIT to specyficzna forma opodatkowania, która wymaga od spółki oraz jej wspólników starannego zarządzania finansami i dokładnego rozumienia i przestrzegania przepisów. Podmioty korzystające z estońskiego CIT muszą być świadome swoich obowiązków związanych z wydatkami niezwiązanymi z działalnością oraz ukrytymi zyskami, aby efektywnie minimalizować ryzyko podatkowe.

Masz dodatkowe pytania? Zapraszamy do kontaktu! 

Julia Sokołowska, Adam Moryń