Sprzedaż firmy to skomplikowany proces, w trakcie którego należy pamiętać o uzyskaniu wszystkich niezbędnych zgód, które mogą wpłynąć na ważność transakcji oraz jej przebieg. W niniejszym artykule wskazujemy w jakich przypadkach należy przy sprzedaży firmy wystąpić o udzielenie zgody przez Prezesa UOKiK na dokonanie tzw. koncentracji.
Kogo dotyczy obowiązek zgłoszenia zamiaru koncentracji?
Obowiązek zamiaru zgłoszenia koncentracji dotyczy transakcji, w których:
- łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1.000.000.000 euro lub
- łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50.000.000 euro.
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów przewiduje również pewne wyjątki, kiedy nie ma potrzeby zgłaszania zamiaru koncentracji. Chodzi o sytuacje, w których m. in. koncentracja dotyczy przedsiębiorców z jednej grupy kapitałowej oraz nabywania mniejszych firm, których obrót na terytorium Polski w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie koncentracji nie przekroczył równowartości 10 mln euro.
Przepisami tzw. Tarczy 4.0 został wprowadzony obowiązek zgłaszania Prezesowi UOKiK niektórych transakcji dotyczących przejęcia polskich przedsiębiorców przez podmioty zagraniczne. Więcej na ten temat piszemy w naszym artykule Tarcza 4.0 – ochrona polskiego kapitału przed przejęciem.
Kiedy należy dokonać zgłoszenia do UOKiK?
Ustalenie odpowiedniego momentu na dokonanie zgłoszenia transakcji może okazać się problemem dla stron. Wyjaśnienia udostępnione przez UOKiK wskazują, że zgłoszenie powinno nastąpić przed dokonaniem koncentracji, tj. przed podpisaniem ostatecznej umowy sprzedaży udziałów lub akcji sprzedawanej spółki.
W związku z tym, że procedura uzyskania zgody na przeprowadzenie transakcji może trwać od miesiąca do kilku miesięcy i wpłynąć na czas realizacji samego przedsięwzięcia warto wystąpić do Prezesa UOKiK odpowiednio wcześnie, np. już po podpisaniu listu intencyjnego. Ważne jednak, aby zgłoszenie było uzasadnione działaniami stron umowy. Oznacza to, że niedopuszczalne jest zgłoszenie zamiaru koncentracji opartego wyłącznie na niezobowiązujących negocjacjach pomiędzy stronami.
Procedura przed UOKiK
Zgłoszenia zamiaru koncentracji powinien dokonać inwestor, który przejmuje kontrolę nad nabywaną firmą. Wniosek o wszczęcie postępowania antymonopolowego w sprawach koncentracji podlega opłacie w wysokości 15.000 złotych, która powinna być uiszczona przez zgłaszającego przedsiębiorcę.
Procedura po zgłoszeniu zamiaru przeprowadzenia transakcji składa się z dwóch etapów. Pierwszy etap co do zasady nie powinien trwać dłużej niż do jednego miesiąca i będzie dotyczył większości zgłoszeń. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdzie koncentracja nie jest skomplikowana, nie rodzi uzasadnionego prawdopodobieństwa ograniczenia konkurencji na rynku i nie wymaga przeprowadzenia dodatkowego badania rynku. Jeśli natomiast transakcja jest skomplikowana i może mieć negatywny wpływ na konkurencję na rynku, na którym działają przedsiębiorcy uczestniczący w transakcji to będzie ona podlegała wnikliwej kontroli. W takich wypadkach mamy do czynienia z drugim etapem procedury przed UOKiK, która może przedłużyć cały proces transakcyjny o kolejne 4 miesiące.
Należy mieć również na uwadze, że wskazane wyżej terminy mogą ulec wydłużeniu w przypadku, gdy UOKiK wezwie przedsiębiorcę do uzupełnienia braków w zgłoszeniu lub do udzielenia dodatkowych informacji.
Decyzje wydawane przez Prezesa UOKiK
Postępowanie w sprawie koncentracji najczęściej zostaje zakończone poprzez wydanie jednej z poniższych decyzji:
- decyzja wyrażająca zgodę na dokonanie koncentracji,
- decyzja wyrażająca tzw. warunkową zgodę na dokonanie koncentracji, wymagająca od przedsiębiorcy spełnienia określonych w decyzji warunków,
- decyzja zakazująca dokonania koncentracji,
- decyzja wyrażająca zgodę na dokonanie koncentracji, jeżeli w wyniku koncentracji dochodzi do istotnego ograniczenia konkurencji w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej, w przypadku gdy odstąpienie od zakazu koncentracji jest uzasadnione, w szczególności gdy przyczyni się ona do rozwoju ekonomicznego lub postępu technicznego albo może ona wywrzeć pozytywny wpływ na gospodarkę narodową
Skutki przeprowadzenia transakcji bez zgłoszenia
Dokonanie transakcji bez uprzedniej zgody Prezesa UOKiK niesie za sobą poważne konsekwencje. Z jednej strony na przedsiębiorcę może zostać nałożona kara pieniężna, do wysokości nawet 10% obrotu osiągniętego w poprzednim roku. Ponadto Prezes UOKiK może też, w drodze decyzji wystąpić do sądu o stwierdzenie nieważności umowy sprzedaży udziałów lub akcji, czy podjąć inne środki prawne zmierzające do przywrócenia stanu sprzed zawarcia umowy.
Konieczność uzyskania zgody Prezesa UOKiK to jednak nie jedyny obowiązek, z którym trzeba się liczyć planując nabycie firmy. O innych wymogach przeczytasz w naszym artykule Sprzedaż firmy - wymagane zgody, o których musisz pamiętać!
Michał Walczak
