Lepiej jest uczyć się na błędach cudzych niż własnych. Dlatego przymierzając się do założenia spółki komandytowej warto poznać najczęściej popełniane przy tej okazji błędy, by spokojnie ominąć wszelkie czyhające rafy.
1. Niepraktyczna lub nieprawidłowa firma (nazwa) spółki
Wspólnicy nadając firmę (nazwę) spółce komandytowej często nie biorą pod uwagę, że powinna być ona przede wszystkim praktyczna w użyciu. Niepraktyczne są firmy (nazwy) zbyt długie, za bardzo rozbudowane (np. składające się z kliku skomplikowanych członów), a więc firmy, które nawet w formie skróconej są trudne do zapamiętania czy zapisania.
Odradzamy również używanie cudzysłowu w firmie (nazwie).Może on bowiem wprowadzać niepewność u innych osób, czy faktycznie taki cudzysłów jest częścią firmy (nazwy).
Częstym błędem popełnianym podczas nadawania spółce firmy (nazwy) jest brak dokonania uprzedniej weryfikacji, czy spółka o danej firmie (nazwie) już funkcjonuje na rynku i użycie takiej „zarezerwowanej” nazwy u siebie. Stanowi to wówczas przeszkodę w zarejestrowaniu spółki komandytowej.
W spółkach, w których komplementariuszami są inne spółki (najczęściej spółki z o.o.) kłopoty stwarza także wymóg wskazania w firmie (nazwie) spółki komandytowej pełnej firmy (nazwy) jej komplementariusza - spółki z o.o. Dość często pomija się bowiem w firmie (nazwie) spółki komandytowej formę prawną spółki będącej jej komplementariuszem (np. nadając spółce komandytowej, w której komplementariuszem jest ABC spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nazwę: ABC spółka komandytowa, a nie poprawnie: ABC spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa).
Więcej o tym jak poprawnie skonstruować firmę spółki komandytowej piszemy w artykule Firma spółki komandytowej – skonstruuj ją dobrze.
2. Suma komandytowa – zbyt niska lub zbyt wysoka
Dość często zdarzają się również uchybienia związane z określaniem wysokości wkładów wnoszonych do spółki komandytowej w relacji do wysokości sumy komandytowej. Przypomnijmy, że relacja pomiędzy wysokością wkładu a sumy komandytowej przesądza o zakresie osobistej odpowiedzialności ponoszonej przez komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej. Odpowiada on bowiem osobiście w zakresie różnicy pomiędzy wysokością sumy komandytowej a wartością wniesionego do spółki wkładu (komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności, gdy wkład jest co najmniej równy wysokości sumy komandytowej). Zbyt wysokie określenie sumy komandytowej skutkuje zatem koniecznością wniesienia przez komandytariusza wysokiego wkładu (aby był on wolny od odpowiedzialności), co może być dla niego niewygodne, albo koniecznością ponoszenia przez komandytariusza ryzyka osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Ponadto w przypadku wnoszenia do spółki komandytowej wkładów niepieniężnych (np. nieruchomości), lepiej jest określić wysokość sumy komandytowej na odpowiednio niższą kwotę niż przyjęta w umowie spółki wartość wnoszonego wkładu niepieniężnego - na wypadek jego ewentualnego przeszacowania. Zbyt niskie określenie wysokości sumy komandytowej może natomiast wyglądać niezbyt „poważnie” w oczach ewentualnych kontrahentów spółki.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej o odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej, przeczytaj również artykuł Spółka komandytowa – odpowiedzialność za zobowiązania.
3. Brak wyłączenia prawa wspólników do żądania odsetek od udziału kapitałowego
Regułą wynikającą z Kodeksu spółek handlowych jest posiadanie przez każdego ze wspólników spółki komandytowej prawa do żądania odsetek w wysokości 5% od swego udziału kapitałowego (a więc od wartości wkładu wniesionego do spółki). Należy pamiętać przy tym, że roszczenie o wypłatę odsetek przysługuje wspólnikowi spółki komandytowej, nawet gdy spółka poniosła stratę. Bezpieczniej jest zatem wyłączyć w umowie spółki zastosowanie wskazanej zasady, aby uchronić spółkę przed ewentualnymi żądaniami roszczeniowego wspólnika podnoszonymi w czasie trudnej sytuacji finansowej spółki.
4. Brak uzależnienia pozycji wspólnika od wysokości wniesionego wkładu
Zasadniczo, na posiedzeniach wspólników spółki komandytowej każdemu wspólnikowi przysługuje jeden głos niezależnie od wartości wniesionego przez niego wkładu. Rozwiązanie to nie oddaje jednak faktycznego układu sił w spółce komandytowej. Praktyczniej jest zatem uzależnić siłę głosu każdego wspólnika od wartości wniesionego przez niego wkładu. Do tego konieczne jest jednak odpowiednie zredagowanie postanowień umowy spółki.
Kolejną zasadą wynikającą z Kodeksu spółek handlowych jest uczestniczenie przez wspólników w zysku spółki w równych częściach bez względu na wysokość wniesionych wkładów. Również w tym przypadku, aby odmiennie uregulować tę kwestię - uzależniając udział w zysku od wartości wniesionego wkładu - konieczne jest dodanie odpowiednich postanowień do umowy spółki komandytowej.
5. Zbyt szerokie uprawnienia komandytariuszy
Przyznanie komandytariuszom zbyt szerokich uprawnień w zakresie partycypowania w podejmowaniu określonych decyzji w spółce (najczęściej poprzez wyrażenie zgody na określone czynności) może być paraliżujące dla działalności spółki – w szczególności, gdy komandytariuszy jest kilku i mają oni różne wizje prowadzenia biznesu. Warto zatem rozważyć, dla jakich czynności konieczne powinno być uzyskanie zgody wszystkich komandytariuszy (z reguły powinny to być najistotniejsze sprawy dla spółki), dla jakich natomiast wystarczy zgoda większości komandytariuszy, a jakie powinien podejmować samodzielnie komplementariusz. Przyznanie zbyt małej samodzielności komplementariuszowi może bowiem paraliżować sprawne funkcjonowanie spółki.
6. Brak precyzyjnego określenia wkładów niepieniężnych wnoszonych do spółki komandytowej
Składnik majątku wnoszony aportem do spółki komandytowej powinien być precyzyjnie opisany. Jest to szczególnie istotne, gdy przedmiotem wkładu jest zabudowana nieruchomość.
Precyzyjne określenie poszczególnych składników majątkowych, a także wartości każdego z nich jest bardzo istotne w przypadku aportu przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W takiej sytuacji dokładnie opisane powinny zostać przede wszystkim: nieruchomości wchodzące w skład przedsiębiorstwa (istotne ze względu na konieczność dokonania wpisu do ksiąg wieczystych), znaki towarowe (istotne ze względu na konieczność zgłoszenia zmiany uprawnionego w rejestrze Urzędu Patentowego RP), samochody (ze względu na obowiązek przerejestrowania środków transportu) oraz wszystkie inne środki trwałe i wartości niematerialne i prawne.
Jeśli chcesz dowiedzieć się co może być przedmiotem wkładu oraz jak prawidłowo wnieść wkłady do spółki komandytowej, przeczytaj artykuły: Wkład do spółki komandytowej – co może nim być oraz Wkład do spółki komandytowej – jak go wnieść?.
7. Mało elastyczne postanowienia dotyczące zasad podziału zysku
Częstym przejawem niewykorzystywania potencjału spółek komandytowych jest przypisywanie określonym wspólnikom sztywnego udziału w zysku spółki, w przypadku, gdy możliwe jest bardzo elastyczne ukształtowanie umowy spółki w tym zakresie. Można bowiem wskazać, że wspólnicy w różny sposób partycypują w zysku spółki w zależności od okoliczności prowadzonej przez spółkę działalności (np. poprzez wskazanie, że w pierwszej kolejności cały zysk otrzymywać będzie wspólnik, który pokrył wkładem pieniężnym inwestycję dokonaną przez spółkę, o dopiero od momentu, w którym zwróci mu się inwestycja wszyscy wspólnicy będą partycypować w zysku spółki w równych częściach).
8. Brak zapisów dotyczących występowania i spłaty wspólnika spółki komandytowej
Powszechnym błędem jest pozostawianie tej kwestii bez uregulowania w umowie spółki, co powoduje, iż wspólników spółki komandytowej obowiązują sztywne zasady kodeksowe. W wielu sytuacjach korzystniejszym rozwiązaniem jest jednak określenie w umowie spółki zasad spłaty występujących wspólników w sposób odpowiadający ich potrzebom, np. poprzez wskazanie określonej sumy pieniężnej za każdy rok uczestnictwa wspólnika w spółce komandytowej.
9. Mało elastyczne zapisy dotyczące rozwiązania spółki komandytowej
Nieuregulowanie w umowie spółki komandytowej kwestii dotyczących rozwiązania spółki komandytowej powoduje, że w przypadku śmierci komplementariusza (zob. pkt. 10), upadłości wspólnika, wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela, spółka ulega rozwiązaniu, chyba że wszyscy pozostali wspólnicy podejmą stosowną uchwałę o dalszej działalności spółki. W większości przypadków intencją pozostałych wspólników w takich sytuacjach jest jednak kontynuowanie działalności spółki. Warto zadbać, żeby w umowie spółki komandytowej pojawiły się postanowienia, które to umożliwią.
10. Brak zapisów dotyczących skutków ewentualnej śmierci wspólników
Również w tym zakresie dość często nie wykorzystuje się elastyczności spółek komandytowych. Śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki, a jego spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę do wykonywania ich praw. Umowa spółki komandytowej może stanowić jednak – jeśli takie rozwiązanie wspólnicy uznają za korzystniejsze – że w razie śmierci komandytariusza spadkobiercy będą wyłączeni od wstąpienia do spółki, która trwać będzie nadal pomiędzy pozostałymi wspólnikami. Umowa spółki może również stanowić, że śmierć komandytariusza zawsze spowoduje rozwiązanie spółki.
Umowę spółki komandytowej można elastycznie uregulować również w przypadku śmierci komplementariusza. Już bowiem śmierć jednego z komplementariuszy spółki powoduje rozwiązanie spółki komandytowej. Umowa spółki może jednak przewidywać, że spółka trwa nadal z udziałem spadkobiercy lub spadkobierców zmarłego komplementariusza.
11. Niepotrzebne powtarzanie w treści umowy spółki komandytowej regulacji kodeksowej
Powszechną praktyką jest niepotrzebne powtarzanie w treści umowy spółki komandytowej regulacji z Kodeksu spółek handlowych. Nie jest to jednak rozwiązanie pragmatyczne, gdyż przepisy Kodeksu spółek handlowych regulujące funkcjonowanie spółki komandytowej mają zastosowanie do każdej spółki niezależnie od tego, czy zostaną powtórzone w umowie spółki, czy też nie (chyba że zostaną w niej wyłączone poprzez odmienne uregulowanie danej kwestii). Przepisywanie do umowy spółki komandytowej postanowień Kodeksu spółek handlowych nie ma zatem sensu, gdyż jedynym tego efektem może być niepotrzebne rozwlekanie treści umowy.
12. Niedostosowanie umowy spółki komandytowej do konkretnej sytuacji, w tym do relacji panujących między wspólnikami
Częstym błędem osób zakładających spółki komandytowe jest korzystanie z gotowych wzorców umów tych spółek, które nie są dostosowane do konkretnych potrzeb wspólników. Skutkować to może np. przyjęciem skomplikowanych i oficjalnych postanowień dotyczących zwoływania posiedzeń wspólników w przypadku, gdy wspólnikami tymi są mieszkający razem małżonkowie i wprowadzenie takich zasad nie jest w ogóle potrzebne.
13. Brak wcześniejszej analizy podatkowych aspektów założenia spółki komandytowej
Dokonując jakiegokolwiek działania prawnego, warto przeanalizować jego skutki podatkowe. Podobnie jest z założeniem spółki komandytowej. Tego, jak uniknąć podatkowych kłopotów przy zakładaniu spółki komandytowej, dowiesz się z artykułu Założenie spółki komandytowej – uniknij podatkowych kłopotów!.
Chcesz wiedzieć więcej? Obejrzyj nasz poradnik: Jak przekształcić firmę w spółkę komandytową?
Tomasz Rutkowski
