Wprowadzone w 2021 r. przepisy ustawy o CIT przewidują między innymi, że podatnikiem tego podatku mogą stać się w określonych sytuacjach, nawet wbrew swojej woli, również spółki jawne. Dotychczas wydawało się, że nabycie statusu podatnika CIT przez spółkę jawną jest nieodwracalne. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi sprzeciwił się jednak tak rygorystycznemu podejściu.
Spółka jawna jako podatnik CIT – stanowisko Ministerstwa Finansów
Choć spółki jawne co do zasady nie są podatnikami CIT, to od 2021 r. mogą one nabyć taki status. Dzieje się tak, jeżeli w składzie wspólników danej spółki nie znajdują się wyłącznie osoby fizyczne oraz nie złoży ona w terminie informacji o podmiotach posiadających prawa do udziału w jej zyskach (CIT-15J). Więcej pisaliśmy o tym w artykule Spółka jawna bez CIT – obowiązkowa informacja CIT-15J
Wśród licznych wątpliwości, jakie pojawiły się wokół nowych przepisów, kluczowa sprowadzała się do następującego pytania: czy spółka jawna może utracić status podatnika CIT po tym, jak już go nabyła? Może być to o tyle kluczowe, że spółka jawna status podatnika CIT może nabyć często wbrew swej woli, przede wszystkim na skutek nie łożenia w terminie informacji CIT-15J. Tym bardziej, że trzeba ją składać co roku, nawet jak skład wspólników się nie zmienia, ale nadal jednym z nich pozostaje inna spółka.
Kwestia ta stała się przedmiotem interpelacji poselskiej nr 18645 do Ministra Finansów. Niestety, odpowiedź okazała się niekorzystna dla podatników. Zgodnie z nią spółka jawna, która uzyska status podatnika CIT, zachowuje go aż do czasu jej likwidacji lub wykreślenia z rejestru przedsiębiorców. Ewentualne zmiany w składzie osobowym spółki (np. wystąpienie spółki z o.o. będącej jednym ze wspólników) są już wtedy bez znaczenia.
Odnosiliśmy się do tego szerzej w artykule Spółka jawna podatnikiem CIT – czy zmiana tego statusu jest możliwa?
Podobne stanowisko było prezentowane też przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych interpretacjach podatkowych, np. w interpretacji z 7 czerwca 2023 r. o sygn. 0111-KDIB1-1.4010.244.2023.1.AW
Nieracjonalne konsekwencje
Konsekwencje powyższego podejścia wydają się absurdalne: spółka jawna, która stała się podatnikiem CIT, nigdy nie będzie już mogła takiego statusu utracić. Nawet jeśli przyczyny były krótkotrwałe (np. przejściowa obecność spółki z o.o. w składzie osobowym spółki jawnej), to nic z tym już się nie da zrobić.
Co za tym idzie, wspólnicy chcący korzystać z zalet wynikających z jednokrotnego opodatkowania dochodów – i jednocześnie dalej prowadzić działalność w ramach spółki jawnej – są zmuszeni do zlikwidowania dotychczas istniejącej spółki i założenia nowej. Prowadzi to do zupełnie niepotrzebnego i pozbawionego jakiejkolwiek celowości zwiększenia obowiązków biurokratycznych, zarówno po stronie wspólników spółek, jak i sądów rejestrowych.
Sądy na korzyść podatnika
Nadzieję tym wspólnikom, którzy wpadli w CIT i nie zdecydowali się na „zresetowanie” spółki jawnej, przywracają sądy. W wydanym 19 października 2023 r. wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi (sygn. I SA/Łd 618/23) zdecydowanie odrzucił stanowisko prezentowane w tej sprawie przez fiskusa.
Sprawa dotyczyła wniosku o interpretację, w którym spółka jawna (powstała z przekształcenia ze spółki komandytowej) nie złożyła na czas wymaganej informacji CIT-15J. We wniosku wskazano, że ze składu jej wspólników wystąpią dwie spółki będące podatnikami CIT, a zamiast nich wstąpi osoba fizyczna – i w efekcie wszyscy jej wspólnicy będą osobami fizycznymi. Spółka uważała, że dzięki temu przestanie być podatnikiem CIT. Natomiast organ, co nie budzi zaskoczenia, z tym się nie zgodził.
Interpretacja została jednak uchylona przez WSA w Łodzi. Sąd zwrócił uwagę, że przepisy ustawy o CIT odnoszą się do dochodów osób prawnych i spółek kapitałowych w organizacji, a do spółek jawnych – tylko na zasadzie wyjątku. Podkreślono, że chodzi przy tym tylko o te spółki jawne, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne. Warunek ten musi być spełniony łącznie z innymi, a jeśli do tego nie dojdzie – spółka nie uzyskuje bądź traci status podatnika CIT.
Podobnie orzekł wcześniej sąd krakowski w wyroku z 12 maja 2022 r. (sygn. I SA/Kr 192/22). Ta sprawa dotyczyła jednak spółek jawnych powstałych z przekształcenia, które pierwotnie w ogóle nie miały możliwości złożenia CIT-15J w odpowiednim terminie. W tym zakresie przepisy zostały już znowelizowane i sprawa przestała budzić kontrowersje.
Co dalej?
Stanowisko łódzkiego sądu zdecydowanie zasługuje na aprobatę. Jest ono zgodne z treścią przepisów, a przy tym pozwala na przynajmniej częściowe zachowanie ich racjonalności.
Nie ma przy tym niestety pewności, jak do tematu będą podchodzić inne sądy, w szczególności Naczelny Sąd Administracyjny. Mimo że stanowisko zaprezentowane przez łódzki WSA jest bardzo obiecujące, to nie sposób jeszcze stwierdzić, czy zostanie ono utrzymane w przyszłości.
W przypadku wątpliwości dotyczących opodatkowania spółek jawnych, zapraszamy do Kontaktu z naszymi ekspertami.
Wawrzyniec Żbikowski
