Estoński CIT – dla kogo od 2024 roku?

Na początku 2023 roku wprowadzono nowe zmiany dotyczące estońskiego CIT. Nie wszystkie z nich były pozytywne dla podatników, jednak ogólna, korzystna struktura tego systemu podatkowego pozostała nienaruszona. Jak przedstawia się sytuacja z estońskim CIT w 2024 roku?

Dlaczego warto zainteresować się estońskim CIT?

Wprowadzenie estońskiego CIT to prawdziwa rewolucja dla spółek dążących do optymalizacji swojej płynności finansowej. W tradycyjnym systemie CIT, firmy są zobowiązane do regularnego, miesięcznego odprowadzania zaliczek na podatek, co w praktyce oznacza 9% CIT od dochodu dla małych podatników i 19% CIT dla pozostałych. To obowiązkowe, comiesięczne obciążenie może znacząco wpłynąć na bieżące możliwości finansowe przedsiębiorstw, ograniczając jego zdolność do inwestowania i reagowania na zmieniające się warunki rynkowe.

Jednak dla spółki rozliczającej się na zasadach estońskiego CIT, dynamika ta ulega zmianie. Estoński CIT to unikatowy system podatkowy, pozwalający firmom na odroczenia zapłaty podatku do momentu dystrybucji zysków, np. w formie dywidendy. Czyli spółka objęta estońskim CIT nie płaci podatku dochodowego tak długo jak nie wypłaca wspólnikom zysku, a jak już wypłaca, to płaci podatek tylko od tej części wypłacanej. To fundamentalna różnica, która umożliwia firmom zatrzymanie znacznej części swoich dochodów na bieżące potrzeby operacyjne lub inwestycje. Dzięki temu firmy mogą lepiej zarządzać swoją płynnością finansową, co może okazać się kluczowe dla realizacji ich długoterminowych celów biznesowych.

Objaśnienie przewagi estońskiego CIT na liczbach

Załóżmy, że spółka „CITowiec” osiąga miesięczny dochód w wysokości 100 000 zł. W systemie klasycznego CIT, mały podatnik musiałby odprowadzić 9 000 zł miesięcznie zaliczki na podatek, a większa firma - 19 000 zł. W przypadku estońskiego CIT nie występuje comiesięczna płatność podatku dochodowego w formie zaliczki, co oznacza, że całe 100 000 zł pozostaje do dyspozycji firmy. Może to być wykorzystane na dalsze inwestycje, badania i rozwój, marketing czy inne strategiczne inicjatywy, które przyczynią się do wzrostu i rozwoju przedsiębiorstwa.

Kontynuując powyższy przykład, jeśli przeanalizujemy tę sytuację w perspektywie całego roku, różnica jest jeszcze bardziej widoczna. Przyjmując ten sam dochód miesięczny (100 000 zł), w skali roku suma dochodu wynosi 1 200 000 zł. W tradycyjnym systemie CIT, mały podatnik musiałby odprowadzić 9% z tej kwoty, co daje 108 000 zł rocznie, podczas gdy większa firma z 19% stawką CIT byłaby zobowiązana do zapłaty 228 000 zł. To znaczące obciążenie finansowe, które może ograniczyć zdolności inwestycyjne i operacyjne firmy.

Natomiast w przypadku estońskiego CIT, żadna z tych kwot nie jest pobierana przez cały rok, dopóki nie nastąpi wypłata zysku. Oznacza to, że pełna roczna kwota dochodu, czyli 1 200 000 zł, pozostaje do dyspozycji firmy do wykorzystania na dowolne cele biznesowe. Dzięki temu przedsiębiorstwo ma znacznie większą swobodę w reinwestowaniu zarobionych środków, co może przyspieszyć jego wzrost i rozwój oraz ograniczyć potrzebę finansowania kapitałem obcym.

Różnica w dostępnych środkach finansowych między wymienionymi systemami podatkowymi w skali roku jest więc istotna, zwłaszcza w przypadku większych kwot niż te podane w powyższym przykładzie. W przypadku estońskiego CIT, firma zachowuje pełną kontrolę nad swoimi dochodami przez cały rok, co zapewnia jej większą elastyczność i potencjał do rozwoju, w przeciwieństwie do tradycyjnego CIT, gdzie znacząca część dochodu systematycznie „odpływa” ze spółki w formie podatku dochodowego.

Efektywne opodatkowanie – estoński CIT a zasady ogólne

Pomimo wyżej przedstawionych zalet estońskiego CIT w zakresie braku wypłaty zysków spółki i ich dalszego reinwestowania, w każdym przedsiębiorstwie przychodzi moment, w którym wspólnicy będą chcieli dokonać dystrybucji dochodów firmy. Również w tej sytuacji estoński CIT przeważa nad zasadami ogólnymi.

Stawki podatkowe estońskiego CIT wynoszą 10% CIT dla małych podatników i nowych firm, oraz 20% CIT dla pozostałych podmiotów. Wspólnicy spółki, którzy otrzymują zyski, również podlegają opodatkowaniu (19% PIT), jednak istnieje możliwość odliczenia części podatku obciążającego spółkę, co uzależnione jest od statusu tej spółki - 90% odliczenia dla "małych podatników" i rozpoczynających działalność oraz 70% dla pozostałych.

Wprowadzenie mechanizmu odliczenia w ramach estońskiego CIT przynosi znaczące obniżenie efektywnego opodatkowania zysków firm. Podczas gdy w standardowym (klasycznym) CIT, dochody mniejszych podatników obciążone są efektywnie stawką ok. 26%, a większych aż 34%, estoński CIT oferuje efektywnie niższe stawki - 20% dla mniejszych i 25% dla większych przedsiębiorstw. Dodatkowo, faktyczna stawka podatkowa może być jeszcze niższa, gdy do wypłaty przeznaczamy część zysku, ponieważ opodatkowanie dotyczy wyłącznie kwoty podlegającej dystrybucji do wspólników.

Liczbowe objaśnienie zalety efektywnego opodatkowania estońskiego CIT

Przyjmijmy, że XYZ spółka z o.o. osiągnęła roczny zysk w wysokości 500 000 zł, który przeznacza do wypłaty wspólnikom (osoby fizyczne).

W przypadku stosowania zasad ogólnych CIT, efektywne opodatkowanie zysku spółki przedstawia się następująco:

• Mały podatnik (9% CIT i 19% PIT, tj. ok. 26%): 500 000 zł * 26% = 130 000 zł podatku do zapłacenia.
• Pozostali podatnicy (19% CIT i 19% PIT, tj. ok. 34%): 500 000 zł * 34% = 170 000 zł podatku do zapłacenia.

Gdyby spółka stosowała estoński CIT, efektywne opodatkowanie wynosi:

• Mały podatnik: stawka podatku CIT wynosi 10%, czyli 500 000 zł * 10% = 50 000 zł. Wspólnik otrzymując dywidendę, płaci 19% PIT, ale może odliczyć 90% podatku spółki. Łączne obciążenie podatkowe wynosi: 10% * 500 000 zł + (19% * 500 000 zł - 90% * 50 000 zł) = 100 000 zł. Stawka efektywnego opodatkowania to 20%.
• Pozostali podatnicy: stawka podatku CIT wynosi 20%, czyli podatek od 500 000 zł wynosi 100 000 zł. Wspólnik, otrzymując dywidendę, płaci 19% PIT, ale może odliczyć 70% podatku spółki. Łączne obciążenie podatkowe wynosi: 20% * 500 000 zł + (19% * 500 000 zł - 70% * 100 000 zł) = 125 000 zł. Stawka efektywnego opodatkowania to 25%.

W przypadku małego podatnika w estońskim CIT, efektywne obciążenie podatkowe zysku wynosi 100 000 zł w porównaniu do 130 000 zł w klasycznym CIT. Dla większego podatnika w estońskim CIT, efektywne obciążenie podatkowe zysku to 125 000 zł w porównaniu do 170 000 zł.

Ważne jest zrozumienie, że mechanizm odliczenia w estońskim CIT dotyczy głównie standardowych dywidend i zaliczek na dywidendy. Wyjątkiem są jednak inne rodzaje przychodów, charakterystyczne dla tego systemu podatkowego, zwłaszcza te związane z tzw. ukrytymi zyskami czy wydatkami niezwiązanymi z działalnością gospodarczą podatnika, które nie podlegają temu mechanizmowi.

Ukryte zyski i wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą

Na estońskim CIT opodatkowaniu podlegają również tzw. ukryte zyski oraz wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą.

Ukryte zyski odnoszą się do różnorodnych transakcji przeprowadzanych przez spółkę na korzyść powiązanych z nią stron, które są związane z ich udziałem w zyskach firmy (w szczególności na rzecz wspólników). Takie transakcje obejmują między innymi darowizny, kwoty główne pożyczek udzielonych wspólnikom, odsetki od pożyczek udzielonych spółce przez jej wspólników, jak również wszelkiego rodzaju nieodpłatne świadczenia przekazywane wspólnikom przez spółkę. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w naszym artykule Wypłaty do wspólników spółki na estońskim CIT – na co uważać?  W przypadku estońskiego CIT, szczególną uwagę należy zwrócić na pożyczki udzielane w grupie podmiotów powiązanych, co zostało przez nas omówione w artykule Pożyczka na estońskim CIT - czy zawsze jest ukrytym zyskiem? 

Dodatkowo, opodatkowaniu objęte są te wydatki, które nie są powiązane z działalnością gospodarczą firmy, ale pełnią rolę analogiczną do wydatków, które nie są kosztem uzyskania przychodów w tradycyjnym CIT. Celem tego rozwiązania jest zapobieganie sytuacjom, w których środki spółki są wykorzystywane na cele o niejasnym związku z jej działalnością, zwłaszcza na potrzeby prywatne.

Estoński CIT i jego warunki

Estoński CIT przeznaczony jest dla takich form prawnych jak spółki z o.o., spółki akcyjne, proste spółki akcyjne, spółki komandytowe oraz spółki komandytowo-akcyjne. Aby móc korzystać z tego systemu opodatkowania, niezbędne jest nie tylko prowadzenia działalności w ramach jednej z tych form, ale również spełnienie określonych wymogów:

1. Mniej niż 50% przychodów spółki może pochodzić:

• z wierzytelności,
• z odsetek i pożytków od wszelkiego rodzaju pożyczek,
• z części odsetkowej raty leasingowej,
• z poręczeń i gwarancji,
• z praw autorskich lub praw własności przemysłowej, w tym z tytułu zbycia tych praw,
• ze zbycia i realizacji praw z instrumentów finansowych,
• z transakcji z podmiotami powiązanymi – w przypadku gdy w związku z tymi transakcjami nie jest wytwarzana wartość dodana pod względem ekonomicznym lub wartość ta jest znikoma.

2. Wymóg zatrudnienia co najmniej trzech pracowników (z wyłączeniem wspólników i akcjonariuszy) na umowę o pracę. W sytuacji, gdy zatrudnienie odbywa się na innych podstawach (np. umowy zlecenie), firma musi wydatkować na wynagrodzenia kwotę co najmniej trzykrotnie wyższą od średniego wynagrodzenia. Dla spółek zaliczanych do małych podatników oraz tych, które dopiero rozpoczynają działalność, wymóg zatrudniania trzech osób jest złagodzony – o czym przeczytasz w artykule CIT Estoński - przykłady.

3. Udziałowcami spółki są wyłącznie osoby fizyczne (nieposiadające praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciele (fundatorzy) lub beneficjenci fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym, z wyjątkiem fundatorów i beneficjentów fundacji rodzinnej).

4. Spółka nie posiada udziałów (akcji) w kapitale innej spółki, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną oraz innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym.

5. Spółka nie sporządza za okres opodatkowania estońskim CIT sprawozdań finansowych zgodnie z MSR na podstawie ustawy o rachunkowości.

6. Spółka nie jest przedsiębiorstwem finansowym w rozumieniu ustawy o CIT.

7. Spółka nie udziela kredytów konsumenckich.

8. Spółka nie prowadzi działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej lub określonej w decyzji o wsparciu nowych inwestycji.

9. Spółka nie została postawiona w stan upadłości lub likwidacji.

Jeśli planujesz skorzystać z estońskiego CIT, pamiętaj o złożeniu zawiadomienia ZAW-RD do właściwego urzędu skarbowego, najpóźniej do końca pierwszego miesiąca, w którym chcesz rozpocząć stosowanie opodatkowania w tej formie. Istnieje również możliwość wdrożenia ryczałtu w trakcie roku podatkowego, ale wymaga to wcześniejszego zamknięcia ksiąg rachunkowych i sporządzenia sprawozdania finansowego na dzień przed zmianą sposobu opodatkowania.

Niespełnienie któregokolwiek z wyżej wymienionych wymogów prowadzi do utraty możliwości korzystania z estońskiego CIT. Aby dowiedzieć się więcej o implikacjach wykluczenia z tego systemu podatkowego, przeczytaj nasz artykuł Estoński CIT – jak nie stracić do niego prawa?  

Reorganizacje a estoński CIT

Różne formy reorganizacji działalności gospodarczej mogą znacząco wpłynąć na uprawnienia do korzystania z estońskiego CIT. Ograniczenia te dotyczą:

• spółek utworzonych przez podmioty, które tytułem wkładu wniosły składniki majątku otrzymane w wyniku likwidacji innych podmiotów, w których posiadały udziały,
• spółek powstałych w wyniku połączenia lub podziału,
• spółek utworzonych przez podmioty, które w roku utworzenia lub roku następnym wniosły aportem przedsiębiorstwo, ZCP lub składniki przedsiębiorstwa o wartości powyżej 10 tys. euro.

Skorzystanie z estońskiego CIT w wyżej wymienionych przypadkach nie jest możliwe w roku rozpoczęcia działalności i w roku następnym – nie krócej jednak niż przez okres 24 miesięcy.

Analogiczny okres karencji obowiązuje również dla:

• spółek, które aportowały do innego podmiotu przedsiębiorstwo, ZCP lub składniki tego przedsiębiorstwa o wartości powyżej 10 tys. euro, lub składniki majątku otrzymane w wyniku likwidacji innych podmiotów,
• spółek podzielonych przez wydzielenie, spółek podzielonych przez wyodrębnienie.

Co istotne, okres ten liczy się od chwili dokonania podziału lub wniesienia wkładu.

Przekształcenie w inną spółkę handlową to jedyna forma reorganizacji, która nie powoduje tymczasowego wyłączenia z korzystania z estońskiego CIT. Należy jednak pamiętać, że jeśli pierwszy rok estońskiego CIT pokrywa się z rokiem bezpośrednio po przekształceniu, może pojawić się tzw. dochód z przekształcenia. Szczegóły tego zagadnienia znajdziesz w naszym artykule Przejście na estoński CIT – o czym pamiętać? 

Zmiany w Estońskim CIT w 2024 r.

W przeciwieństwie do 2023 r., w 2024 r. nie doczekaliśmy się znaczących nowelizacji dotyczących estońskiego CIT. Więcej o zmianach w 2023 r. przeczytasz w artykule Estoński CIT – dla kogo od 2023 r.?  

Jedną z większych zmian jest rozszerzenie katalogu dotyczącego sytuacji, w których podatnik traci prawo do estońskiego CIT. Katalog ten został uzupełniony o podział poprzez wyodrębnienie, który stanowi nowy sposób podziału spółek funkcjonujący w polskim Kodeksie spółek handlowych od 15 września 2023 roku, wprowadzony w związku z realizacją celów określonych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 roku, zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcenia, łączenia i podziału spółek.

Dodatkowo warto zwrócić uwagę na kluczowe z punktu widzenia podatnika interpretacje podatkowe z 2023 roku, tj. interpretacja Dyrektora KIS z 29.11.2023 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.561.2023.1.MK, która potwierdza, że ze względu na wybór opodatkowania estońskim CIT sprawozdanie finansowe nie musi być sporządzone przed złożeniem zawiadomienia ZAW-RD oraz interpretacja Dyrektora KIS z 12.10.2023 sygn. 0114-KDIP2-2.4010.405.2023.2.ASK, która wskazuje moment badania statusu „małego podatnika” dla poszczególnych lat podatkowych estońskiego CIT.

Więcej informacji o korzyściach korzystania z estońskiego CIT znajdziesz w artykule Estoński CIT – dlaczego warto?  oraz w naszym kursie poświęconym w całości tematyce ryczałtu od dochodów spółek - Jak zarabiać i nie płacić podatków, czyli ESTOŃSKI CIT w praktycznych przykładach. 

Alternatywą dla estońskiego CIT może być wprowadzona w 2023 r. fundacja rodzinna. Jej porównanie z estońskim CIT wraz z praktycznymi przykładami znajdziesz w artykule Estoński CIT czy fundacja rodzinna – co się bardziej opłaca? [praktyczne przykłady]. Szerzej na temat samej fundacji rodzinnej przeczytasz na naszym portalu zmianawarty.pl w zakładce FUNDACJA RODZINNA. W zakresie najnowszych przepisów dotyczących fundacji rodzinnej oraz o jej największych zaletach dowiesz się z naszego kursu "Fundacja rodzinna – sukcesja w biznesie w praktycznych pytaniach i odpowiedziach" 

Zastanawiasz się czy estoński CIT jest rozwiązaniem dla Ciebie? A może potrzebujesz pomocy we wdrożeniu estońskiego CIT bądź napotkałeś jakiś problem w korzystaniu z tej formy opodatkowania? Jeżeli tak, to koniecznie skontaktuj się z naszymi ekspertami.

Daniel Zarębski

Eryk Stefanicki