W 2019 r. weszły w życie przepisy zmieniające zasady rozliczania podatku od dochodów zagranicznych spółek kontrolowanych (tzw. CFC - Controlled Foreign Corporation). Głównym celem zmian było rozszerzenie listy podmiotów, których te przepisy dotyczą.
Przepisy w ustawie o PIT i ustawie o CIT dotyczące CFC mają na celu zwalczanie szkodliwej konkurencji podatkowej stosowanej przez niektóre z państw oraz przeciwdziałanie stosowaniu mechanizmów przesuwania dochodów do spółek zależnych zlokalizowanych w krajach o preferencyjnych stawkach podatkowych (tzw. rajach podatkowych). Od 2019 r. przepisami są objęte nie tylko zagraniczne spółki, ale również:
- fundacje, trusty oraz inne podmioty i umowy o charakterze powierniczym,
- podatkowe grupy kapitałowe i spółki z podatkowej grupy kapitałowej, które gdyby nie były częścią takiej grupy samodzielnie płaciłyby podatek kwalifikujący je jako CFC,
- wydzielone organizacyjnie lub prawnie części zagranicznej spółki lub innego podmiotu.
Ze względu na tę nowelizację pojęcie zagranicznej spółki kontrolowanej zostało w ustawach zmienione na pojęcie zagranicznej jednostki kontrolowanej.
Dochody zagranicznych jednostek kontrolowanych podlegają w Polsce opodatkowaniu 19% podatkiem dochodowym (po spełnieniu szczegółowych kryteriów, o którym poniżej).
Zagraniczna jednostka kontrolowana
Jednostką zagraniczną, oprócz wcześniej wymienionych podmiotów, może być osoba prawna, spółka kapitałowa w organizacji, spółka niemająca osobowości prawnej lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej inna niż spółka niemająca osobowości prawnej. Takie podmioty muszą dodatkowo nie posiadać siedziby, zarządu, ani rejestracji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a podatnik musi posiadać samodzielnie lub wspólnie z podmiotami powiązanymi udział w kapitale, prawo głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających lub prawo do uczestnictwa w zysku takiej jednostki.
Z kolei zagraniczna jednostka kontrolowana została zdefiniowana poprzez odwołanie się do kryteriów dotyczących:
- terytorium siedziby, miejsca zarządu lub położenia,
- stopnia powiązania takiej jednostki z polskim rezydentem,
- rodzaju uzyskiwanych przez nią dochodów,
- stawki podatku dochodowego obowiązującej w państwie rezydencji spółki.
Często kryterium dotyczące terytorium siedziby zagranicznej jednostki jest wystarczające do uznania jej za zagraniczną spółkę kontrolowaną. Ma to miejsce gdy spółka posiada siedzibę w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (listę takich krajów ustala Minister Finansów w rozporządzeniu) lub w kraju z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
W pozostałych przypadkach muszą zostać spełnione łącznie trzy zawarte w ustawie warunki, tj.:
- podatnik samodzielnie lub z podmiotami powiązanymi posiada co najmniej 50% udziałów w kapitale, praw głosów w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, praw do uczestnictwa w zysku, albo sprawuje faktyczną kontrolę nad zagraniczną jednostką,
- co najmniej 33% przychodów zagranicznej spółki to przychody pasywne (np. przychody z dywidend, ze zbycia udziałów, inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych),
- faktycznie zapłacony podatek dochodowy przez taką jednostkę jest ponad dwukrotnie mniejszy niż podatek, który byłby zapłacony, gdyby jednostka płaciła podatki w Polsce.
Rejestr i ewidencja zdarzeń w CFC
Podatnik zobowiązany jest do prowadzenia rejestru zagranicznych jednostek kontrolowanych. Po zakończeniu roku podatkowego konieczne jest natomiast zaewidencjonowanie zdarzeń zaistniałych w takich jednostkach w odrębnych ewidencjach w sposób umożliwiający określenie wysokości dochodu, podstawy obliczenia podatki oraz wysokości należnego podatku. Organy podatkowe mogą wzywać do udostępnienia takich rejestrów oraz ewidencji. Podatnik ma wtedy 7 dni na ich przekazanie.
Wyłączenia stosowania przepisów o CFC
Dochody zagranicznych spółek kontrolowanych, które podlegają opodatkowaniu od całości swoich dochodów w państwie członkowskim UE lub należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego i prowadzą w tym państwie rzeczywistą działalność gospodarczą, nie są opodatkowane przez polskich podatników. Podatnicy nie muszą również uwzględniać tych spółek w rejestrze spółek zagranicznych oraz prowadzić odrębnej ewidencji zdarzeń zaistniałych w CFC.
Opodatkowanie dochodu CFC
Przypadająca na podatnika nadwyżka przychodów CFC nad kosztami ich uzyskania, ustalona zgodnie z przepisami polskich ustaw podatkowych, może zostać pomniejszona o otrzymane dywidendy od zagranicznej jednostki kontrolowanej, o kwoty z odpłatnego zbycia udziałów w zagranicznej spółce kontrolowanej oraz o kwoty nieodliczone w latach poprzednich.
Podatkiem należnym do zapłaty będzie podatek obliczony od tak ustalonego dochodu, pomniejszony o podatek zapłacony za granicą.
Maria Ratajczyk, Paweł Malewski
